SAM33

ftafata peWj*>    ■ limu — XX I XXI włsfcn Cłćwnc Bwinn fakty, ludzie, -ird»»i.x

ani politycznego, obaleniu komunizmu, usunięciu zapisu o przewodnie} roli partii z konstytucji. W wyniku kompromisu dokonano wyboru Petyra Mladenowa na urząd prezydenta (podał się do dymisji 6 Jipca, kiedy ujawnione zostały materiały, że planował rozwiązania siłowe I przeciwko demonstrantom w grudniu 1989 r.). W tym czasie BKP I przemianowała się na Bułgarską Partię Socjalistyczną (6urapcn I Coum.1 Hcrmecu rłapnu. BSP). Pierwsze wolne wybory odbyły się I 10 czerwca 1990 r. Zwyciężyli w nich byli komuniści — BSP zdobyła I 47% głosów, a zatem większość w parlamencie, co pozwoliło jej u trzy- I mać się przy władzy. W lipcu prezydentem został Żeli u Zełew.

Proces Jesieni Narodów zakończył się tzw. powstaniem grudnio- I wym w Rumuna przeciwko Ceausescu. Wydarzenia te nosiły zna- I miona zamachu stanu lub puczu. W kraju tym. w obliczu katastrofa!- I nej sytuacji gospodarczej oraz wydarzeń w innych państwach obozu. I gwałtownie pogorszyły się nastroje ludności. Dnia 16 grudnia 1969 r. I doszło do manifestacji ludności węgierskiej przeciwko próbom jej I wynaradawiania w Timięoarze. Rząd wprowadził stan wyjątkowy i wy-1 sial przeciwko demonstrantom wojsko, które użyło ostrej amunicji. Jednocześnie rumuński dyktator zarządził przeprowadzenie wiecu poparcia dla swojej polityki w Bukareszcie w dniu 21 grudnia. Jednak część manifestantów wykorzystała go dla zaprezentowania haseł anty r»- z i mowych. co zostało podchwycone przez tłum i doprowadziło do eskalacji konfliktu. Następnego dnia manifestanci rozpoczęli szturm na siedzibę Komitetu Centralnego Rumuńskiej Partii Komunistycznej (Partidul Comunist Roman, PCR). gdzie schronił się Ceausescu.

Dnia 23 grudnia zbiegi on z żoną Eleną ze stolicy, ale wkrótce został zatrzymany przez zbuntowane wojsko. Po krótkiej rozprawie przed sądem doraźnym (proces urągał wszelkim zasadom praworządności) oboje skazano na śmierć i 25 grudnia rozstrzelani. W tym czasie w całym kraju trwały walki pomiędzy wiernymi dyktatorowi, a znienawidzonymi przez społeczeństwo, oddziałami policji politycznej Securiłate a wojskiem, które generalnie wypowiedziało posłuszeństwo. Wcześniej.

źa 22 grudnia, jako forma władzy tymczasowej ukonstytuował się Front Ocalenia Narodowego opanowany przez byłych komunistów; prezydentem został przedstawiciel FON. łon Diescu. W maju 1990 r. przeprowadzono wolne wybory, które wygrał FON.

Jesieó Narodów w krajach Europy Środkowo-Wschodniej doprowa-dnb do demokratyzacji żyda politycznego, odzyskania przez te kraje ameremodri i diametralnej zmiany sytuacji geopolitycznej w regionie.

Rozpad ZSRR. Już reformy Michaiła Gorbaczowa pobudziły społeczeństwa radzieckie do oporu wobec panującego systemu. Ożywiły nie tyko scenę polityczną (pierwsze niezależne stowarzyszenia i ugrupowania polityczne), ale także wzmocniły aspiracje niepodlegloidowe. szczególnie silne w republikach bałtyckich, na Ukrainie i Zakaukaziu.

W1988 r. na Litwie powstał Litewski Ruch na Rzecz Przebudowy Sajudis, jako nieformalne stowarzyszenie społeczne i Vytautasem Unkbergisem na czele. Organizowano masowe demonstracje pod hasłem przywrócenia niepodległości, w tym tzw. bałtycki łańcuch, żywy bócuch, który połączył trzy kraje bałtyckie. W listopadzie 1989 r. Rada Najwyższa LSRR przywróciła litewską flagę narodową, język litewski j*> państwowy, a takie tradycyjne święta kościelne i państwowe. Wybory do Rady Najwyższej w lutym 1990 r. wygrał Sajudis i zmiany nabrały tempa. Dnia 11 marca 1990 r. Litwa ogłosiła deklarację niepodle-głośd. aa ca stanowczo zareagował Związek Radziecki, wyprowadząąc na ulice Wilna czołgi. 13 stycznia 1991 r. nastąpił szturm wojsk rosyjskich na wieżę telewizyjną. Zginęło 15 bezbronnych cywilów, a 700 zostało rannych. Jednak Litwini dopięli swego i 17 września 1991 r. zostali przyjęci w poczet członków ONZ, a rok później odbyty się pierwsze wolne wybory do Sejmu.

Na Łotwie w 1988 r. powstało Forum Narodowe Łotwy i Ruch na Siecz Niezależnośd Narodowej Łotwy. W lipcu 1989 r. Rada Najwyższa ŁSRR potępiła pakt Ribbentrop-Molotow i aneksję łntwy do ZSRR z 1940 r., a 4 marca 1990 r. Rada Najwyższa uchwaliła deklarację o niepodległości Łotwy.