ScannedImage 47

16 i

CZTERECH WESZŁO DO FARDES...

drugi” (Pwt 32,4). Jakie zatem jest znaczenie słów Pisma: „Od dnia kiedy Bóg stworzył człowieka na ziemi”? Odnośnie rzeczy, od dnia, kiedy Bóg stworzył człowieka na ziemi, wolno objaśniać. Lecz nie wolno dochodzić wiedzy o tym, co jest ponad, co jest pod, co jest wewnątrz i co jest poza.

SŁOWNIK

Agada - (hebr.) „dysputa”; wszystko w Talmudzie, co nie jest halachą jest agadą. Agada obejmuje rozmaite formy narracji: podanie, przypowieść moralną, opowiadanie, dialog.

Amora - (aram.) „mówca”, „objaśniacz”, pi. amoraim; nazwa uczonych talmu-dystów, autorów i kompilatorów Gemary, działających w okresie od III do VI w. n.e. w dwóch niezależnych ośrodkach: w Palestynie i w Babilonii.

Baraita - (aram.) „zewnątrz”; przekaz pojawiający się w Talmudzie, przypisywany autorytetowi rabinicznemu z czasów M uszny lub wcześniejszych, zazwyczaj przywoływany dla poparcia jednego ze stanowisk w dyskusji talmudycznej. W tekście Talmudu baraita wprowadzana jest zazwyczaj sformułowaniem: „Nasi Rabini nauczają...” lub „Naucza się...”.

Chachamim - (hebr.) „mędrcy”; najbardziej ogólny termin na określenie uczonych okresu talmudycznego, którzy pełnili rolę autorytetów moralno-religijnych i przywódców duchowych społeczności żydowskiej; interpretowali oni Torę Pisaną i Ustną wykonywali funkcje nauczycieli i sędziów; „mędr-cem” mógł być zarówno człowiek zajmujący się wyłącznie nauczaniem i interpretacją Pisma, jak i ktoś równolegle wykonujący inny zawód.

Gemara - (aram.) „zakończenie”; Talmud w wąskim rozumieniu; obszerny komentarz obejmujący szczegółową dyskusję rabinów nad poszczególnymi elementami Miszny wraz z dodatkami (baraita).

Gematria - mistyczna i homiletyczna metoda interpretacji wychodząca od wartości numerycznych poszczególnych liter alfabetu hebrajskiego, używana do odczytywania sekretnych znaczeń tekstu, wymawiania imion Boga i aniołów itd.

Halacha - (hebr.) „postępowanie” (wyraz utworzony od czasownika lechet -„iść”); system norm prawnych i reguł postępowania w judaizmie, określający to, co jest zabronione i dozwolone, obowiązkowe i dowolne, ry tualnie czyste i nieczyste; także poszczególna reguła.

Hechalot - (hebr.) „pałace”, „komnaty” (r. ż.); 7 niebieskich komnat/pałaców znajdujących się w 7. niebie i strzeżonych przez aniołów-strażników, przez