ScannedImage 93

Postacie totemizmu 97

wschód od jez. Eyre i wokół Perth (plemię Kuinmurbuna lub Wadjue). W innych wypadkach, jak np. u Arandą swoją fratrię nazywa się po prostu Lakakia bądź Na-krakia „nasi ludzie”, a drugą Maljanuka/Multanuka „moi przyjaciele”.

Połowy patrylineame powszechne są w Kimberley, nad rzeką Dały, wschodnim Terytorium Północnym, Ziemi Arnhema, półwyspie York, wokół Albany (Australia Zachodnia) i u niektórych plemion Wiktorii. Natomiast matrylineame połowy występują przede wszystkim we wschodniej Australii, na południe od zatoki Karpentaria i na wschód od jeziora Eyre oraz w pobliżu Perth (Australia zachodnia), nie występują wcale na wybrzeżu wschodnim, wschodniej Wiktorii i u ujścia Murray.

Fratrie Ziemi Arnhema, np w plemionach Gunwinggu i Maung, nie stanowią jedności czyli nie są naturalną grupą religijną. Jej członkowie zbierają się jedynie okazjonalnie w czasie świąt Nie podzielają wiary we wspólne pochodzenie, ani relacje pokrewieństwa, z wyjątkiem wspólnej klasyfikacji, to jest zwracania się do siebie. W wielu wypadkach system fratrii jest odbiciem systemu sekcji. We wschodniej Ziemi Arnhema mamy do czynienia z jednoczesną przynależnością do połów matiy- i patrylineamych. Mężczyzna należy do połowy Dua lub Yiritja, w zależności od przynależności swego ojca i dziedziczy jego mityczną wiedzę i rytuały (w wypadku Dua rytuały Kunapipi, zaś Yiritja - Yabuduruwa), zarazem jednak jest członkiem matrylineamej połowy Nangaradjgu lub Namadgu.

Totemizm sekcji i podsekcji. We wschodniej Australii i u niektórych plemion Australii Zachodniej system klas matrymonialnych (sekcji i podsekcji) również zostaje związany z podziałem gatunkowym zwierząt. Członkowie odpowiedniej klasy wykonują pewne rytuały związane ze swoimi zwierzętami totemicznymi¹⁶. Jest to jednak totemizm społeczny nie kultowy, np. brak tu związanych z totemami sekcji zakazów tabu. Oparty jest o klasyfikację klas matrymonialnych, a więc strukturę pozaklanową.

Totemizm klanowy jest to podstawowy rodzinny totemizm, gdzie totem służy za symbol członkowstwa w klanie nawet przy braku powiązań rodzinnych. System klasyfikacji służy nie tyle określaniu stopnia pokrewieństwa (jak europejskie) lecz ustaleniu rodzaju relacji i formalnych stosunków z drugą osobą. Dla Australijczyków ma charakter absolutny, dlatego nawet Europejczyków przybyłych do Australii pytano, do jakiego klanu należą. Dlatego też np. w plemieniu Karadjeri siostra ojca jest określana jako tabalu „ojciec” bez specjalnego zdziwienią gdyż społeczna relacja EGO — siostra ojca odpowiada relacjom między ojcem i synem.

Elkin rozróżnia między matrylineamym a patrylineamym totemizmem klanowym. Dodatkowo u niektórych plemion Australii południowej i centralnej istnieje zasada dwóch systemów klanowych: główny, gdzie totem przekazywany jest patryli-neamie i uzupełniający, dziedziczony po bracie matki. System ten u Dieri nazywa się maduka (podczas gdy zwykły system klanowy to pintara), występuje też u Aranda¹⁷. Człowiek i zwierzę są jednym ciałem (totem w rozumieniu Australijczyków to

¹⁶ A. P. E 1 k i n, The Australian Aborigines..., s. 130.

¹⁷ A. P. E 1 k i n, op. cits. 182.