skanowanie0003

102

zbyt wiele miejsca, a poza tym muzyka klasyczna nigdy nie była oczywiście marginesem, w sensie, w jakim używamy tutaj tego słowa. Dlatego też poniższy wybór ogranicza się do wpływów niemal wyłącznie jednostronnych.

1. Muzyka klasyczna pojawiła się w rocku już w połowie lat sześćdziesiątych, m. in. w działalności legendarnego zespołu Emerson, Lakę and Palmer, wykorzystującego w swoich kompozycjach motywy dawnej i współczesnej muzyki koncertowej: twórczość Beli Bartoka, Lcosa Janacka, Jana Sebastiana Bacha (m. in. płyta Tarkus, 1971), Modcsta Musorgskicgo (rockowa wersja Obrazków z wystawy, 1971), Piotra Czajkowskiego (marsz z Dziadka do orzechów, płyta Piciures at an Exhibition, 1971), Aarona Coplanda (m. in. płyta Works, 1977), Mauricc’a Rave!a, Gustawa Holsta, Sergiusza Prokofiewa (Suita scytyjska, płyta Works, 1977) i innych znanych kompozytorów. Zespół nagrywał płyty z udziałem orkiestr symfonicznych, m. in. z London Philharmonic Orchestra, a lider grupy, Kcith Emerson, komponował także oryginalne utwory należące do kręgu muzyki klasycznej (m. in. Piano Concerto No. 1, płyta Works, 1977). Do historii muzyki klasycznej nawiązywał również tzw. rock symfoniczny (najsłynniejsi przedstawiciele tego nurtu to zespoły Procol Harum i Yes) i jego najwybitniejsza obok Emersona i Gary Brookera indywidualność, Rick Wakcman. Wakcman pracował m. in. z London Symphony Orchestra i National Philharmonic Orchestra, a niezależnie od sesji nagraniowych samego Wakcmana jego utwory wykonywała również Royal Philharmonic Orchestra (płyta The Royal Philharmonic Orchestra Performs the Best Known Works of Rick Wakeman, 1978). Muzykę Wakemana inspirowała muzyka średniowieczna (Opowieści Okrągłego Stołu, 1975), utwory Franza Liszta, Richarda Wagnera, Jana Sebastiana Bacha, George’a Gershwina, Piotra Czajkowskiego i Edwarda Griega. Wakeman komponował także rock opery⁷ {1984, 1981) i suity baletowe (Triumph of Death, 1984). Lista innych artystów rockowych, akcydentalnie odwołujących się do twórczości klasycznej, byłaby niezwykle długa, wspomnijmy więc w tym miejscu jedynie lana Andersona (lider grupy Jethro Tuli), Franka Zappę, Davida Byrnc’a, Briana Eno (obecnie zafascynowanego stylem minimal musie), zespół Queen i Paula McCartneya (Oratorium łńerpoolskie, 1992). Warto raz jeszcze podkreślić w tym miejscu, że wpływy muzyki klasycznej na rocka stanowią współcześnie sprzężenie zwrotne.

(...) już w latach siedemdziesiątych, a zdecydowanie osiemdziesiątych. pojawiać się zaczęły na terenie muzyfci ‘wysokiego obiegu' dokonania twórcze kwestionujące kanony artystycznej awangardy ukształtowane w ubiegłych dziesięcioleciach. (...) Opcja ta rehabilituje ekspresję muzyczną, wyraz

’ Pierwszą i najsłynniejszą operą w historii rocka pozostaje Tommy (1969), skomponowana przez Pete'a Townshenda i zespół The Who. Utwór ten był w następnych latach wykonywany wielokrotnie przez różnych muzyków (m. in. The London Symphony Orchestra), a w 1975 estetyczny (często łączy się to z ideą prostoty środków) i nie objawia też przy tym znamiennej dla wcześniejszej awangardy awersji do heteronomicznych interpretacji muzyki przypisujących tworom dźwiękowym sensy odnoszące się do pozamuzyczncj rzeczywistości. (...) W widu utworach dostrzega się wyraźne wpływy muzyki popularnej, a także zapożyczenia pochodzące z pozaeuropejskich kultur muzycznych'.

Kwestia dotyczy nic tylko kompozycji, lecz i interpretacji - wiele renomowanych orkiestr symfonicznych przerabia bądź wykonuje utwory gwiazd rockowych, ale muzyka rozrywkowa wkracza również na obszar klasycznej muzyki kameralnej (działalność słynnego awangardowego kwartetu smyczkowego The Kronos Quartct, wykonującego m. in. utwory Jimi Hendrixa i jazzowe kompozycje Billa Evansa) oraz kompozycji nowoczesnej (przykładem argentyński kompozytor Vifiao, gość „Warszawskiej Jesieni" twórca clcktroniczno-akustycznej suity Hendrix’s Haze opartej na motywach słynnego utworu Hendrixa Purple Haze). Wreszcie kwestia wzajemnych wpływów i odniesień między rockiem a muzyką klasyczną dotyczy również stylu wykonania oraz instrumentarium - najbardziej bulwersującym purystów muzycznych przykładem ostatnich lat może być tutaj brytyjski wirtuoz skrzypiec Nigel Kennedy, wykonujący koncerty klasyków na skrzypcach elektrycznych.

2.    Jazz - obecność elementów muzyki jazzowej w rocku (i odwrotnie) jest już od lat stała i niekwestionowana⁹. Do najsłynniejszych wykonawców zacierających granice pomiędzy tymi rodzajami muzyki należą m. in. grupa Wcathcr Report, Paul Butterfield, Captain Beefheart, Frank Zappa, Trevor Horn, Quincy Jones, David Byrne, Chaka Khan, David Bowie, Bruce Hornsby, Joe Jackson, Tom Waits, Stevie Wondcr, Stevc Winwood, Manhattan Transfer, Sting, Sade, a nawet sam Miles Davis (szczególnie z okresu współpracy z Marcusem Millerem).

3.    Muzyka ludowa (folkowa) - Bob Dylan, Cowboy Junkies, Ario i Woody Guthrie, Malcolm McLaren, The Pogues, Jcthro luli, Clannad, Rod Stewart i wielu innych, w tym okazjonalnie wykonawcy kojarzeni raczej z rockiem klasycznym i hard rockiem, jak The Rolling Stones, Mark Knopfler i Led Zeppelin.

4.    Muzyka egzotyczna - pomijając klasyczne już jazzowe nagrania Stana Gctza, wykorzystującego w swej twórczości rytmy brazylijskie, czy wywodzącą się z Jamajki muzykę reggae (Bob Marlcy, Peter Tosh, The Black Uhuru, UB 40), należy wspomnieć tu m. in. o działalności Paula Simona (folklor peruwiański, meksykański, brazylijski i południowoafrykański - płyta Gra-celand, 1986), Davida Byrne’a (muzyka afrykańska, stylizowana muzyka chińska, nagrana dla filmu Bcrtolucciego Ostatni cesarz, muzyka brazylijska

* G. Banaszak, Muzyka popularna poza granicami .jnzemystu kulturowego", (w.) Adorno - miedzy moderną a postmoderną..., s. 159.