skanowanie0068 (13)

Rozpoznawanie dylematu 71

pisania, niż zlikwidować obowiązującą w całym systemie szkolnym zasadę oceniania różnicującego lub zmienić prawo autorskie. Nic znaczy to wcale, że zakwestionowanie jednego i drugiego byłoby bezużyteczne: im częściej i na więcej sposobów będziemy to robić, tym lepiej uświadomimy sobie problem. Krytyka będzie miała sens również wtedy, gdy zgadzamy się z czymś i nie pragniemy tego zmienić. Dochodząc do przyczyn, dlaczego uważamy, że coś powinno być właśnie takie, umacniamy własne stanowisko. Gdy lepiej i wyraźniej widzimy, co uzasadnia nasz profesjonalny osąd. stajemy się lepszymi nauczycielami.

Rozpoznawanie dylematu

Zdarzenie 19. Bez słowa

W pewnej klasie była dziewczynka, która nie rozmawiała w szkole z żadnym dorosłym, także podczas lekcji. Nic odpowiadała na pytania, nawet jeśli wystarczyłoby jedno „tak". Odzywała się jednak do innych dzieci, a dzieci rozmawiały z nią. 7. nauczycielką porozumiewała się za ich pośrednictwem. Albo mówiła im. co mają powiedzieć dorosłemu, albo one podsuwały jej kolejne możliwości, aż do chwili, gdy na którąś skinęła głową. Z jednej strony nauczycielka widziała, żc nikomu taki stan rzeczy nie przeszkadza, z drugiej zaś zdawała sobie sprawę, że uczennica nigdy nie nauczy się zwracać do dorosłych ani wypowiadać się publicznie, jeśli w jakiś sposób nie zacznie się nad tym pracować. Jakiekolwiek formy nacisku, na przykład zwrócenie na nią uwagi lub zachęcanie, powodowały, że dziewczynka jeszcze bardziej pogrążała sic w milczeniu. Problem polegał na tym. czy należało podjąć jakieś działania, czy zostawić ją w spokoju.

Zaskakująco często w zdarzeniach uwidacznia się dylemat, przed którym staje nauczyciel. Rozpoznanie dylematu jest istotne z dwóch powodów'. Po pierwsze, uznawszy, że coś, co wydaje się kłopotliwą sytuacją, jest w istocie dylematem, zyskujemy lepszy wgląd w istotę sprawy. Po drugie, dobrze jest wiedzieć, że źródłem kłopotów nie jest nauczyciel, lecz fakt, że stanął on wobec dylematu. W tym miejscu pragnę zarekomendować czytelnikowi książkę Anny i Harolda Bcrlaków The DUetmnas of Sc/iooling, gdyż ich klasyfikacja dylematów stanowi nietrudne w użyciu a skuteczne narzędzie analizowania i objaśniania pewnej kategorii zdarzeń.

W trakcie badań nad nauczycielami prowadzonych w Anglii na początku lat osiemdziesiątych Bcrlakowic stwierdzili, że silny stres związany z nauczaniem bierze się zarów no z liczby decyzji, które muszą podejmować w^f każdej minucie, jak i z natury owych decyzji. Decyzje te polegają w większości na wyborze jednej z wykluczających się możliwości; wybór zaś jest sprawą profesjonalnego osądu. Nauczyciel nie może jednocześnie zająć się sprawą