skanuj0018 (87)

14.5. Związki przeciwbakteryjne zaburzające syntezę ściany komórkowej	459

cielem grupy penicylin działających na te patogeny. Ma jednak wady. Stwierdzono znaczący spadek aktywności wobec bakterii Gram-dodatnich (występuje hydrofitowa grupa kwasowa), jest także wrażliwa na kwaśne środowisko, i dlatego musi być podawana w postaci iniekcji. Zwykle karbenicylinę stosuje się przeciw penicylinoopomym bakteriom Gram-dodatnim. Duży zakres aktywności przeciwko bakteriom Gram-ujemnym wynika z obecności hydrofitowej grupy kwasowej (zjonizowanej przy pH 7) w łańcuchu bocznym. Szczególnie godne uwagi jest znaczenie stereochemii tej grupy. Atom węgla w położeniu a jest asymetryczny i tylko jeden z enancjomerów jest aktywny. Sugeruje to, że grupa kwasowa bierze udział w pewnych oddziaływaniach wiążących z docelowym enzymem.

Karfecylina (rys. 14.40) jest prolekiem dla karbenicyliny i łatwiej przenika przez ściany jelit. W związku tym występuje ester arylowy. Takie estry łatwiej ulegają hydrolizie niż proste estry alkilowe, z powodu elektronoakceptorowego efektu pierścienia arylowego. Nie ma konieczności wydłużania estru, ponieważ ester arylowy nie jest przesłaniany przez pierścień (3-laktamu.

Synergizm penicylin z innymi lekami

Znamy w chemii medycznej wiele dowodów na to, że obecność jednego leku w ustroju nasila działanie innego. W wielu przypadkach jest to niebezpieczne, gdyż może wywołać efekt przedawkowania leku, którego działanie zostało nasilone. Niekiedy jednak jest to użyteczne. Znane są dwa interesujące przykłady nasilenia działania penicyliny przez inny lek.

Jednym z nich jest kwas klawulanowy opisany w podrozdziale 14.5.3.

Drugi przykład to podawanie penicylin ze związkiem nazwanym probenecid (rys. 14.41). Probenecid jest kwasem karboksylowym o umiarkowanej lipofilo-wości i jako taki jest podobny do penicyliny. Stwierdzono, że probenecid może blokować ułatwiony transport penicyliny przez kanaliki nerkowe. Innymi słowy, probenecid zmniejsza wydalanie penicyliny, konkurując w mechanizmie wydalania. W rezultacie, poziom penicyliny w krwiobiegu jest wyższy niż normalnie, co nasila działanie przeciwbakteryjne; jest to niezwykle skuteczna metoda walki ze szczególnie oporną bakterią.