skanuj0005 (193)

wiejską, robotniczą i inteligencką, wychowującą się w rodzinie i poza nią, czy też wychowywanej tylko przez jednego z rodziców. Nie znamy także specyfiki dorastania fcodzieży niepełnosprawnej. Jednak zawsze, niezależnie od przebiegu adolescencji, jest ona czasem szybkich zmian fizycznych i czynności psychicznych, a celem badaczy jest uchwycenie prawidłowości występujących w obrębie tych zmian.

L Niesłusznie w społecznej opinii, oraz w opinii wielu autorów piszących na temat Bolescencji, ten okres życia jest spostrzegany przede wszystkim od strony trudności,jjakie sprawia dorastającym, a także ich społecznemu otoczeniu. Jest to przecież, w głównej mierze, czas tworzenia samego siebie, czas w którym na skutek nieznanych przedtem doznań uczuciowych i nowych sposobów intelektualnego ujmowania zjawisk, kształtuje się osobowość — czas „smakowania” życia.

5.2. Wczesna adolescencja. Wiek dorastania

■ 5.2.1. Fizjologiczne przemiany organizmu oraz ich konsekwencje w sferze emocji i obrazu własnej osoby

■tWydana w 1904 roku autorstwa G. S. Halla pierwsza monografia poświęcona K>lescencji, przyczyniła się zapewne do utrzymującego się przez wiele lat biolo-Łpiego podejścia do tego okresu życia. Prezentowany był w niej pogląd, że okres ■en jest genetycznie zdeterminowany jako czas burzliwych przemian w organizmie Kichowaniu, które powszechnie są powodem licznych trosk i niepokojów.

■Nie negując zasadniczego znaczenia procesów fizjologicznych w przemianach wiązanych z dojrzewaniem, współcześnie nie traktuje się tych procesów jako izolowanych od wpływów społecznych oraz wpływów pochodzących z psychiki (w pew-aym stopniu ukształtowanej już w okresie dzieciństwa). Zarówno środowisko Łłeczne, jak i psychika, nadają fizjologicznym przemianom organizmu określone Baczenie, wpływając przez nie na sposób przeżywania okresu adolescencji. Jednak ^■yłaśnie widoczne zmiany w obrębie ciała osób dorastających są zazwyczaj dla [■eh i dla ich otoczenia pierwszymi sygnałami, że oto kończy się ich dzieciństwo. ^Krzemiany fizjologiczne organizmu rozpoczynają się znacznie wcześniej niż to pożna zauważyć. Z części mózgu zwanej podwzgórzem wychodzą sygnały do szyszynki, która w ich wyniku uwalnia hormony nazywane gonadotropinami. One z kolei ■wdzają gonady (jajniki u dziewcząt i jądra u chłopców) do przyspieszenia produkcji ■fogenu (u dziewcząt) i testosteronu (u chłopców). Poziom tych hormonów wzrasta od izasu dzieciństwa 6-krotnie u dziewcząt i 20-krotnie u chłopców (Nielsen, 1996, s. 27). ^■bserwowalne fizjologiczne przemiany organizmu rozpoczynają się od tzw. Boku pokwitaniowego, czyli szybkiego wzrostu ciała, który u chłopców występu-^Bzeciętnie między 12. i 15. r.ż. i powoduje przyrost wysokości o około 20 cm, Mgrzyszy mu przyrost wagi ciała o około 20 kg (Tanner, 1963). U dziewcząt skok ^Łitaniowy rozpoczyna się o około 2 lata wcześniej niż u chłopców, trwa krócej Bet mniej nasilony. Skok pokwitaniowy dotyczy zarówno układu kostnego i mięś-Bwego (co jest najbardziej widoczne), jak i pozostałych części ciała.

167