skanuj0043 (102)

opisowym, dość istotne znaczenie teoretyczne. Chodzi tu o sprawę powiązania danych z procedurami. Czy istnieje w naszym umyśle niezależny bank danych i niezależny bank procedur, które mogą być dowolnie do tych danych stosowane, czy też można mówić o ścisłym powiązaniu określonych danych z określonymi procedurami, a nawet o dominacji procedur nad danymi. Na przykład tzw. koncepcje proceduralistyczne (por. Winograd, 1972) podporządkowują dane procedurom, zakładając, ze poszczególne procedury dysponują własnym bankiem danych. Sądzi się tak przyjmując dynamiczny charakter naszej pamięci, polegający na tym, ze każde wydobycie jakiegoś faktu z pamięci zmienia ten fakt, a więc ważna jest tu procedura wydobycia faktu, a nie sam fakt, który pod jej wpływem się zmienia.

W dalszych rozważaniach nad nabywaniem wprawy będziemy odnosili to zjawisko zarówno do przyswojonych wiadomości, jak i umiejętności, czyli obu wyróżnionych rodzajów wiedzy.

Stadia nabywania wprawy

Wielu autorów uznaje, ze proces nabywania wprawy przechodzi przez kilka stadiów, które obrazuje krzywa uczenia się w kształcie litery S (por. rys. 1 6). Za Andersonem (1985) wyodrębnimy trzy takie stadia: poznawcze, skojarzeniowe i autonomiczne.

\A/ pierwszym stadium następuje zapoznanie się z sytuacją, np. czytanie instrukcji lub oglądanie wykonania danej czynności przez innych. Anderson mówi tu o uruchamianiu różnych ogólnych strategii postępowania, które określa za Newellem terminem system produkcji (bliższe określenie tego terminu patrz rozdz. pt. „Pamięć”, s. 59). Taką ogólną strategią może być procedura doboru środków do celu, którą można sformułować następująco:

Jeśli celem jest osiągnięcie stanu X

a M jest metodą osiągnięcia stanu X to jako podcel zastosuj metodę M.

W tym stadium uczący się szukają dodatkowych informacji, powtarzają fakty np. odpowiednie instrukcje i zwykle nie czynią większych postępów w wykonywaniu danej czynności, co obrazuje początkowy powolny wzrost krzywej uczenia się (rys. 16).

W drugim stadium (skojarzeniowym) dokonują się powiązania między poszczególnymi elementami danej czynności, eliminowane są błędy i skraca się czas wykonywania, co obrazuje gwałtowny wzrost krzywej uczenia się. W stadium tym wytwarzają się procedury specyficzne dla opanowywanej dziedziny. Taką specyficzną procedurą, np. dla opanowywania umiejętności prowadzenia samochodu, może być procedura jazdy do tyłu:

Jeśli celem jest jazda do tyłu, to zastosuj następujące podcele:

141