skanuj0092

194 Ryzyko powrotności i sposoby zabezpieczenia

takie cechy psychopatyczne, jak np. nasilony narcyzm, stanowią bardzo zły prognostyk, jeśli chodzi o możliwość powrotności do przestępstwa seksualnego (szerzej na ten temat Pospiszyl, 2000).

Sporządzane są różne rodzaje skal oszacowań ryzyka powrotności do przestępstwa. Do nowszych tego typu prób należy popularna głównie wśród psychologów Anglii i Walii, opracowana przez D. Fischera i D. Thorntona w 1993 r., zmodyfikowana przez Thorntona w 1997 r. Skala Klinicznej Oceny Trwałości Przestępstwa (Structured Anchored Clinical Judgement, SACJ). Skala ta ma dwa stopnie oceny zagrożenia powrotności do przestępstwa seksualnego. Pierwszy - wyznaczający (assi-gning), polega na ocenie najbardziej znamiennych faktów z historii życia przestępcy, głównie zaś tych zdarzeń, które stanowią o istocie zachowania przestępczego. Drugi stopień oceny dotyczy czynników pogarszających (iaggravating) prognozę, do których należą następujące wskaźniki: mężczyźni i chłopcy jako ofiary, skłonność do zażywania środków odurzających, brak stałych związków, wysokie wskaźniki cech psychopatycznych i wreszcie zdecydowanie negatywne opinie o danym przestępcy ze strony lokalnych organizacji społecznych.

Wśród skal prognozujących ryzyko powrotności do przestępstw seksualnych wysoką pozycję posiada opracowana przez R. K. Hansona w 1997 r. Skala Szybkiej Oceny Ryzyka Powrotności do Przestępstwa Seksualnego, znana pod skrótem RRASOR (The Rapid Risk Assessment for Sexual Offence Recidwism). Skalę tę wykorzystywano w praktyce sądowniczej oraz w licznych badaniach porównawczych nad rolą poszczególnych czynników w ocenie niebezpieczeństwa powrotności do przestępstwa natury seksualnej (por. Hanson, Bussiere, 1997). Z badań tych m.in. wynika, że wskaźnik wiarygodności RRASOR jako predyktora wynosi 0,27, co dla omawianych narzędzi jest wskaźnikiem wysokim! Skala ta polega na analizie czterech podstawowych zmiennych:

•    poprzednie przestępstwa (im więcej, tym większe ryzyko powrotności),

•    wiek w czasie zwalniania z zakładu karnego (im młodszy, tym większe ryzyko),

•    płeć ofiar (orientacja homoseksualna podwyższa ryzyko),

•    powinowactwo z ofiarą (im bardziej nieznana ofiara, tym większe ryzyko).

W ocenie ryzyka powrotności do przestępstwa seksualnego stosunkowo często stosuje się przedstawioną w rozdz. 3. w odniesieniu do dzieci, 20-punktową Skalę Oceny Ryzyka Przemocy Seksualnej (SVR-20). 20 pytań skali podzielono na trzy podstawowe grupy: 11 punktów dotyczy ogólnego przystosowania społecznego, a także rodzajów popełnianych poprzednio przestępstw nieseksualnych, 7 punktów dotyczy popełnionych przestępstw seksualnych i 2 punkty planów na przyszłość. Każde z tych pytań powinno być „wyskalowane” przez osobę badającą danego przestępcę przed podjęciem decyzji w sprawie jego zwolnienia z więzienia. Osoba gromadząca materiały zwalnianego musi określić, czy fakty, o których mowa w punktach, występują czy występowały u badanego, jeżeli tak, to w jakim nasileniu.

Skala SYR-20

I.    Przystosowanie społeczne:

1.    dewiacje seksualne,

2.    ofiara przemocy seksualnej,

3.    obecność cech psychopatycznych,

4.    skłonność do interpretacji pozbawionych logiki,

5.    problemy związane z narkotykami i alkoholem,

6.    myśli samobójcze lub marzenia o zabiciu niewygodnej osoby,

7.    problemy z utrzymaniem długotrwałych związków międzyludzkich,

8.    trudności w znalezieniu i utrzymaniu pracy,

9.    popełnianie w przeszłości przestępstw przeciwko mieniu,

10.    popełnianie w przeszłości rozboju,

II.    niedotrzymanie w przeszłości postanowień zwolnienia warunkowego.

11.    Charakter popełnianych przestępstw seksualnych:

12.    częstotliwość dokonywania tych przestępstw,

13.    wielopostaciowość przestępstw,

14.    dokonywanie uszkodzeń ciała w trakcie popełniania przestępstw,

15.    używanie broni palnej lub grożenie śmiercią w trakcie dokonywania przestępstw,

16.    nasilanie się częstotliwości i wagi (niebezpieczeństwa) popełnianych przestępstw,

17.    skłonności do znacznego pomniejszania wagi popełnianych przestępstw,

18.    postawy i cechy psychiczne, które mogą wzmacniać skłonności do popełnianych przestępstw.

III. Plany na przyszłość:

19.    brak realistycznych planów,

20.    negatywne nastawienie do osób starających się zapobiec jego dalszej aktywności przestępczej.

Najdokładniejszą ze znanych mi skal przedstawił William T. Marshall, od wielu lat specjalizujący się w problematyce przestępstw seksualnych profesor Queen’s University w Kensington w Kanadzie. Na podstawie