SNB13958

204

pełnienia swych ról dyspozycjom instrumentalnym. Inaczej mówiąc mogą on i powinni nasycać i kształtować treści planu poprzez to wszystko, co zawiera się w ich osobach, stanie osobowościowego posiadania, niepowtarzalnym ,ja" i „my" nadając mu swoiste podmiotowe oblicze. Podmiotowość ta przejawia się zatem nie tyle w tym, że opiekunowie-wychowawcy „piszą plany” i realizują przewidziane w tych planach i poza nimi zadania, lecz przede wszystkim w ich kreatywnej inwencji w procesie planowania i działania, co też należy uznać za niezbywalny atrybut pełnionych przez nich ról (opiekuna-wychowawcy), tak w wymiarze realnym, jak i postulowanym.

Z tych zatem względów nie można pozbawić planu pracy tych treści, które może i powinien wnieść z „samego siebie” opiekun-wychowawca — podmiot planowania i działania. Wypada przy tym zauważyć, iż ta podmiotowość w planowaniu polega nie tylko na wnoszeniu tam własnych treści, ale także na odpowiedniej pozytywnej transformacji treści płynących z innych źródeł. Warto także dodać, że tak rozumiana podmiotowość planowania i działania stanowi absolutną podstawę tworzenia i realizowania własnego instytucjonalnego systemu opiekuńczo-wychowawczego.

Kolejnym źródłem rozpatrywanych treści są podopieczni-wychowankowie, wszelako na tyle, na ile świadomie lub podświadomie, w sposób sformalizowany lub nieformalny artykułują pożądane stany rzeczy oraz przedsięwzięcia do ich urzeczywistniania. Chodzi tu zwłaszcza o wyrażanie swych dążeń i pragnień oraz stanów niezaspokojenia, frustracji potrzeb i dezaprobaty dla warunków tego, wskazywanie na niezbędność określonych przedmiotów potrzeb, inicjowanie pożądanych zmian i konstruktywnych dokonań, formułowanie ocen różnych elementów życia i działalności. Dzięki temu podopieczni wnoszą do planu pracy bliskie im treści. Trzeba jednak stworzyć niezbędne warunki do wyrażania przez nich pożądanych lub niepożądanych stanów rzeczy i odpowiednio respektować to w planowaniu, przez co stają się oni podmiotem i partnerem w opracowywaniu planu. Stanowi to ważki przejaw niezbędnego w procesie opiekuńczo-wychowawczym współrządzenia. Jest oczywiste, że możliwości podopiecznych w tym zakresie wzrastają w miarę ich wielostronnego rozwoju oraz aktywności i zaangażowania w ich życiowe sprawy. Względnie pełne wykorzystywanie tych możliwości w praktyce przysparza planowi celowości, racjonalności, komplementamo-ści i wykonalności ze wszystkimi tego pozytywnymi następstwami.

Sformalizowane placówki opiekuńczo-wychowawcze poddane są, oczywiście, wielostopniowemu nadzorowi resortowemu, ogólnoadministracyjnemu, specjalistycznemu, na co nakłada się generalna podległość władzy stanowiącej i sądowniczej. Te różne instancje nadzoru i władzy, zwłaszcza resortowe, kierują do tych placówek wiele wiążących zarządzeń i dyrektyw. Ich realizacja przez kierownictwo i pracowników tych placówek stwarza dla nich nierzadko wiele

łanowych, których nie sposób tu opisywać. Najogólniej można

^pl°^bJzawierają się one w pytaniach:

\ jj_e zarządzenia i dyrektywy służą dobrze pojętym interesom tych z ściślej wymaganiom opieki i wychowania,

powinni zachować się ich adresaci — kierownictwo i pracownicy, gdy "J_onańi, iż są one sprzeczne z dobrem placówki,

jajt/m stosunku jest pewna część tych zarządzeń i dyrektyw do niezbędnej Mmii placówek oraz do posiadanych przez ich pracowników uprawnień ponoszonej odpowiedzialności.

przepisów" jako całkowicie zbędnych i szkodliwych, które jeszcze do niedawna obowiązywały ich adresatów. Poprzestając jedynie na zasygnalizowaniu tych kwestii należy równocześnie podkreślić, iż zarządzenia i dyrektywy prawowitych władz, służące dobrze pojętym interesom podległych im instytucji mogą i powinny być przez nie odpowiednio uwzględniane w planowaniu ich merytorycznej działalności. Takie dyrektywy stają się bowiem swoistym i trudnym do zastąpienia źródłem treści planu, służącym osiąganiu ogólniejszych, systemowych pryncypiów dla tego typu placówek, pryncypiów określających ich swoiste oblicze jako odrębności całości w strukturze instytucji opiekuńczo-wychowawczej całego kraju. Sumując, scharakteryzowane w skrócie źródła treści planu i zachodzące między nimi relacje można ująć w następujący schemat:

Sie # ¹⁰ bynajmniej probiemy tylko teoretyczne. O ich realności świadczy pędnio m.in. anulowanie przez kolejne ostatnie ekipy rządowe w Polsce tysięcy

ŹRÓDŁA TREŚCI PLANU

Ryc. 36. Źródła treści planu i relacje między nimi

13.4. Tok planowania pracy opiekuńczo-wychowawczej w skali placówki

Okazuje się, że planowanie działalności opiekuńczo-wychowawczej zespołowej wobec zespołu podopiecznych wymaga nie tylko spełnienia przedstawionych wyżej operacji myślowych i rozpoznawczych, ale nadto zachowania procedury wynikającej właśnie z faktu owej podwójnej zespołowości, a także z formalno-instycjonal-nego charakteru placówki. Uwzględniając płynące stąd wymagania, można przyjąć następujący tok postępowania planistycznego w skali ogólnozakładowej (ryc. 37).