SNC03689

i jprzyja powstawaniu niżu barycznego. Konwergencja w górnej troposferze, tuż pod stabilną tropo-' ^ generuje osiadanie mas powietrza i sprzyja powstawaniu przyziemnego wyżu barycznego. Konwergencja na innym poziomie sprzyja intensyfikacji pionowego przemieszczania się mas powietrza.

Podobnie, dywergencja, czyli przewaga odpływu nad dopływem, powoduje rozrzedzenie powietrza i spadek jego gęstości i ciśnienia. Powstają siły dążące do wzrostu gęstości. Dywergencja przy powierzchni ziemi zasysa powietrze z góry i sprzyja powstaniu wyżu barycznego. W górnej troposferze generuje zassanie powietrza z dołu. Przy powierzchni ziemi tworzy się niż baryczny. Dywergencja na innym poziomie, podobnie jak konwergencja, intensyfikuje pionowe przemieszczanie się mas powietrza (rys. 7.38).

Konwergencja i dywergencja w atmosferze są generowane przez zmiany wirowości bezwzględnej w atmosferze

konwergencja = -dywergencja =

At

Wirowość względna ^ jest miarą rotacji płynu względem osi prostopadłej do powierzchni ziemi. Przyjęto, że w ruchu wirowym w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara wirowość jest dodatnia, a w ruchu o kierunku zgodnym z ruchem wskazówek zegara - ujemna. Jej wartość wyraża się wzorem

_ Av Au ^ “ At" Ay

gdzie: v i u - składowe prędkości wiatru odpowiednio w kierunku północnym i wschodnim. Av jest zmianą wartości składowej v wiatru na odcinku Ax, czyli w kierunku wschodnim, a Au jest zmianą wartości składowej u wiatru na odcinku Ay, czyli w kierunku północnym. Wirowość może być generowana przez zmianę wartości prędkości wiatru w kierunku prostopadłym do wektora prędkości (rys. 7.35). W przypadku (a) wieje wiatr zachodni, a jego prędkość maleje z północy na południe. Wywołuje to ruch wiatraczka w kierunku przeciwnym do wskazówek zegara, czyli indukowana jest wirowość dodatnia. Wirowość dodatnią generuje też wzrost z zachodu na wschód prędkości wiatru północnego (d). W pozostałych przypadkach (b i c) jest generowana wirowość ujemna.

Wirowość względna występuje również w przypadku krążenia mas powietrza (rys. 7.36). Wirowość jest dodatnia, gdy powietrze krąży w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara, tak jak wokół

7 3S a Wirowość względna generowana przez ścięcie wiatru (wind shear). W modelach a i c powstaje wi-_ujcmna (antycykłonalna) - wiatraczek obraca się w kierunku zgodnym z ruchem wskazówek zegara. ^r°^nćdelach b i d generowana jest wirowość dodatnia (cyklonalna) - wiatraczek obraca się w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara