sr2

dzień dzisiejszy z trzciny wyrabia się nieodzowną część klarnetów i fletów — wibrujący „języczek", tak zwany ustnik.

,\ p    Grek Teofrnst, pierwszy uczony botanik, który

'^VĄ> fj \ źyi 2300 lat temu, pozostawi! książkę pt. „Badanie I    ^roś^ⁿ‘‘- Opisał tam dokładnie, jak wycina się z trzci-

^{ny usłjlł}^ⁱ do ^^uJ^arek i fletów.

Nasza trzcina jest pokrewna afrykańskiej trzei-

nie cukrmcej, której łodyga ma 5 cm grubości, a wysokości 6 m; wypełnia ją wonny, słodki rdzeń zawierający 20,f cukru.

W Afryce i Ameryce Południowej trzcina cu-

krowa rośnie na wielkich plantacjach. Z jej łodyg otrzymuje się cukier.

Połowa światowej produkcji cukru otrzymywana jest z trzciny cukrowej. W Związku Radzieckim hoduje się ją w republikach Tadżyckiej i Uzbeckiej.

Chleb Jakutów

W północno-wschodniej części Syberii leży wielka Autonomiczna Jakucka Republika. Zajmuje ona 3 miliony knr. to jest siódmą część Związku Radzieckiego.

„Droga do niej daleka i bardzo trudna — pisał S. Czemyszewski w 1871 roku — i nawet poczta przez cały niemal rok nie -może tam dotrzeć bez niebezpiecznych przygód 1 długich opóźnień. Od połowy kwietnia do końca roku — 8 i pół miesięcy trwa przejazd z Irkucka do Jakucka — ciężkie to i bardzo ryzykowne przedsięwzięcie, trudniejsze niż podróże w sercu Afryki".

Jakutia ma ostry klimat: zimą mrozy do 60',

wszystko zmienia się w lód, latem +35’ — niemal zwrotnikowy upal.

W tym surowym kraju carski rząd więził swoich przeciwników politycznych. Do Jakutii. „więzienia bez krat i zamków", zsyłano dekabrystów¹, pisarzy postępowych i rewolucjonistów: znaleźli się tam Czemyszewski i Korolenko, Ordżonikidze, Jarosławski i wielu, wielu innych.

Rylejew — poeta dekabrysta — tak pisał o Ja-kutfl:

Nikt beznadziejnej te) krainy.

Olbrzymiego więzienia skazańców.

Nie odwiedzi — bojąc się zimy.

Długiej, ciężkiej, i lodu szańców.

Aż do Rewolucji, Jakuci byli bardzo biednym narodem; mieszkali w niewielkich jurtach, do których na zimę ściągało mnóstwo ludzi; umieszczano tam również krowy i cielęta.

Dopiero w początkach ubiegłego stulecia w Ja-kutii poczyniono pierwsze próby siania zbóż, i to tylko w pobliżu miasta Jakucka i Olekmińska. Rolnictwo zaczęło się rozwijać dopiero po ustaleniu się władzy radzieckiej. Obecnie z powodzeniem uprawia się tam żyto, pszenicę, jęczmień, owies, ziemniaki i różne jarzyny. Za czasów carskich biedota jakucka prawie wcale nie spożywała chleba i jarzyn.

Zamiast chleba biedni Jakuci jedli biel sosny, a jeszcze częściej kłącza pewnej rośliny błotnej.

W jakuckiej tundrze jest mnóstwo jezior; wzdłuż

45

1

Dekabryści — uczestnicy powstania przeciw carowi Mikołajowi I. Powstanie wybuchło 26 grudnia 1825 r. Zostało ono stłumione, a jogo uczestnicy skazani na śmierć, zesłanie albo długoletnie więzienie.