SSA42127

118 Teatry Anglii elżbietańskiej (do 1942 rj

prospekty malowane perspektywicznie manierą Scrlia. W związku z tym zasługuje Jednak na uwagą, ie wszelkie wzmianki w rachunkach wskazują nie na kurtyną, która podnosi się i opada, lecz na kurtyną, którą „ciągnie się" przy pomocy „lin" i „pierścieni”'. • Ze bywa ona przynajmniej czasami stosowana przed sceną,) tego wydaje sią dowodzić wiersz Wilmota w sztuce Tancred and Giemund:

Zasuńcie kurtyn/, skończona nasza scena, oraz wiersze przypisywane sir Walterowi Raleigh:

Groby przed wszechwidzącym kryjące nas słońcem

To jak kurtyny zsunięte ze sztuki końcem.

Urzędnicy Rozrywek Dworskich używając „domów" uzupełniali Je oczywiście obficie wykorzystywanymi sprzętami i Innymi przedmiotami o praktycznym zastosowaniu. Krzeseł, tronów, drzew, skał, studni, pieczar było tam mnóstwo. Okowita —Jak we Włoszech — dostarczała efektów pożogi, a 'ęlżbletańczycy znali' równie dobrze jak Serlio sposoby odtwarzania grzmotów i błyskawic. -

Ta metoda wystawiania sztuk przy pomocy symultanicznych dekoracji i z okolicznościowym wprowadzaniem perspektywy — gdyż „głównymi zaletami” w Urzędzie Rozrywek Dworskich były „zręczność i pomysłowość" oraz „roztropne zdanie... co do perspektywy i architektury” — została naturalnie przejęta zarówno przez dworskich amatorów, jak i przez zespoły chórów chłopięcych, najściślej spośród całego aktorstwa związane z dworem. O praktyce dteor simultanś wyraźnie się wzmiankuje w związku z „wspaniałymi pałacami i najokazalszymi domostwami"³, wspomnianymi w Oksfordzie w 1566 r. Dominuje ona w przedstawieniach w Inns of Court, pałacu Izby Sądowej. Rozkwitła w Blackfriars za kierownictwa Lyly’ego 1 Jego towarzyszy. W Campaspe (1584 r.) znajdujemy trzy domy, pałac dla Aleksandra, beczkę dla Diogenesa i warsztat dla Apellesa, 1 ta zasada symultaniczna — czasem uzupełniona przez przyjęcie jakiejś sceny satyrowej lub komediowej według Serlia, często zaś przez poważne skróty perspektywiczne, nieodzowne przy romantycznej swobodzie, zawsze towarzyszącej dramatowi angielskiemu — była stosowana aż do końca. W Czarodziejskiej sielance (The Faery Postarali) Williama Percy*ego (początek siedemnastego wieku) czytamy, że potrzebne są następujące „rekwizyty”:

Najwyżej, na samej górze, na szczycie grającego drzewa napis „Czarodziejska sielanka”, pod nim namalowana na polu drzewa scena przedstawiająca las Elvida. Najniżej nad linią horyzontu — napis NAHA1TBOAAION, czyli „Czarodziejska kaplica". Piec z cegły, Chatka Fauna. Wydrążony dąb z drewnianymi drzwiczkami.

Niska atudnla z liną 1 blokiem. Forma do torfu. Zielona ławka będąca poduszką pod głową. W końcu dziura do wczołgania aią 1 wypełzania z niej. A gdy tak slq zloty, te rekwizytami spośród tych, co znajdują slą na zewnątrz, nie będzie można, kiedy przyjdzie na to kolej, posłużyć aią z powodu wielkiego natłoku ludzi na scenie, to motna pominąć te rekwizyty znajdujące aią na zewnątrz i na Ich miejsca wstawić tylko ich określenia drukowanymi literami.

. Jest to dalsza wskazówka, że na scenie elżbietańskie] używano desek z napisami.

TEATRY PUBLICZNE

Z kolei należy zająć się*, regularnymi trupami aktorskimi/ Zespoły te, które zajęły miejsce średniowiecznych amatorskich wykonawców 1 szybko wypierały zarówno amatorów dworskich, Jak i chłopców z chórów, grywały czasami przed Elżbietą, jednak normalnym polem ich popisów były występy przed gminemj Jak to dobrze wiadomo, władze spoglądały podejrzliwym okiem na nich i na ich dramaty'. Nie ośmielano się wprawdzie podsuwać myśli, że królowa mogłaby ograniczyć swoją obecność na komediach i widowiskach, ale wskazywano, iż (£gatry publiczne (pierwotnie przerobione dziedzińce gospód) 1. zwiększały, niebezpieczeństwo zarażania się w latach moru, 2. odciągały terminatorów.od. pracy i 3. częstokroć stwarzały okazje dla diabelskiego, dzieła niemoralności. Właśnie z powodu tych krytyk, którym towarzyszyły irytujące ograniczenia, pierwsze publiczne teatry budowano poza obrębem właściwego miasta/ ażebyś londyńscy urzędnicy miejscy nie mieli bezpośredniego wpływu na ich działalność. Pierwszy budynek- teatralny; ;,The Theatre’’, 'wybudowany przez Burbage’a, wzniesiono pod Shoreditch,. w miejscu od dawna przeznaczonym na ludowe gry i zabawy. Później teatralny, środek ciężkości przesunął się na południowy brzeg rzeki, gdzie w Southwark został zbudowany słynny teatr zwany „Globe”, siedziba trupy Szekspirowskiej. Różne wczesne mapy panoramiczne ukazują nam położenie i wygląd' ‘zewnętrzny tego budynku, jak i innych teatrów wzniesionych w bezpośrednim jego sąsiedztwie. Mapa reprodukowana w British Drama wskazuje teatry: LSwan” (po lewej skrajnej stronie), „Hope” (w środku) i^nGlobe” (na prawo). Z tego i z innych widoków wynika wyraźnie, że^.Globe” był na zewnątrz ośmiokątny i posiadał wieżyczkę sterczącą z jednej strony pokrytego strzechą dachu, j Co można jednak powiedzieć o wnętrzu? Niestety, tutaj nie mamy tak dokładnych reprodukcji, na których moglibyśmy się oprzeć, jakkolwiek posiadamy pewne dość niezawodne świadectwa co do głównych punktów. Podsumujmy pokrótce te świadectwa, 1. Istnieje rysunek De Witta przedstawiający teatr „Swan”, pochodzący z drugiej ręki i niekoniecznie całkiem dokładny. 2. Istnieją inne druki