54974 SSA42138

132 TMfry AmplU nUbietańjkiet (do 1942 r.)

kazał (troi* i ptopdtty*; ze sceny wysłać do Ktmptoo CourŁ.. (ale] proalł króla I królową, żeby ani sztuka, ani stroje, ani scena nie dostały tlą na zewnątrz, do rąk I do użytku pospolitych aktorów.

Gdyby „pospolici aktorzy" nie mogli zrobić użytku z dekoracji, prośba kanclerza nie miałaby chyba wiele sensu.

Cała ta kwestia została moim zdaniem beznadziejnie pogmatwana wskutek nieodrózniania zmiennej oprawy scenicznej od oprawy scenicznej stałej według planu Serlia. Kiedy Aubrey oświadcza, że sir John Suck-ling napisał sztuką/ która „miała pewne sceny, jakie w owych czasach (1637 r.) były używane tylko w « maskach*", to według wszelkiego prawdopodobieństwa ma on na myśli zmiany dekoracji, a nie układ sceny jako takiej. Warto więc najpierw oddzielnie rozważyć świadectwa dotyczące zmian sceny. A więc wiadomo, że Aglaura Sucklinga, wystawiona w Blacfcfriara na Boże Narodzenie 1637 r., była tak właśnie wyposażona w „sceny". W prologu do Antipodes Brome'a (1638 r.) drwiono ze „wspanialej sceny", a być może „jaskrawa scena" z Dworskiego żebraka (The Court Beggar — ? 1638 r.) stanowi dalszą aluzję. Poza tym wiemy, że Królowa Aragonu (The Queene oj Arragon, 1640 r.) Habingtona po wystawieniu u dworu była również grana ze „scenami" w Blackfriara ^ia, D‘Avenant zaś w 1639 r. otrzymał patent na budowę teatru, w którym mogły być stosowane „sceny". W czasie kiedy ten kierunek ustalał się na dobre w teatrach, dwór także zaczął się Interesować malowanymi dekoracjami zarówno do sztuk, jak i do masek. Tak więc w styczniu 1634 r. w Denmark House wystawiono Wierną pasterkę (The Faithfnl Shepherdess) Fletehera z malowaną scenerią, Flortmłne zaś nie była „maską”, tylko francuską sielanką. W 1638 r. Jones naszkicował plany dla Namiętnych kochanków (The PassUmate Lovers) Lodowicka Carlella, a następnie, w 1640 r., do The Queene oj Arragon Habingtona. Jeśli zatem scenerie, jakich używano u dworu, mogły być stosowane w teatrach prywatnych, to z pewnością owe prywatne teatry posiadały scenę zdatną do pełnego wykorzystania tych efektów. Pomimo faktu, że stosowanie zmiennej scenerii podaje się w tych teatrach jako innowację, musimy chyba przypuścić, l._że scena Jęchnicznie nadawała się do zmiennej scenerii, 2. że zamiłowanie do takiej scenerii gwałtownie wzrastało u widzów. Już nawet przed 1637 r. możemy wyśledzić, że zwracano uwagę na te urządzenia. Prolog do Hannibala i Scypiona (Hannibal and Sctpłó) Nabbesa, wystawianych w teatrze _)rPhoenix” w Drury Lane, informuje nas, że „miejsca czasami się zmieniały również i dla sceny”, a przynajmniej pięć sztuk z okresu 1634—1636 posiada wskazówki sceniczne, które zdają się obejmować zmianę scenerii.

Ale jeśli nawet przyjmiemy, że zmienna sceneria była stosowana w teatrach około 1633 r., a sporadycznie używana aż do 1642 r., mamy wciąż

«. DEKORACJA DO TRAGEDII — RYSUNEK IN1GO JONESA

jeszcze do rozwiązania kwestię wcześniejszej inscenizacji. Przypuszczam, że była ona mniej więcej w typie Serlia, podobna do tej, jaką stosowano w teatrach publicznych, ale niewątpliwie ozdobniejsza, a zarazem bardziej akademicka. Zastąpiła ona prawdopodobnie dćcor simultane, który pierwotnie — jak widzieliśmy — był stosowany na scenie dworskiej oraz przez chóry chłopięce. Że wiele myślano w tych czasach o schematach Serlia i Palladia, dowodzi tego niezwykle interesująca seria szkiców Inigo Jonesa, niedawno odkryta. Jednym z tych szkiców jest plan i elewacja, z przypuszczalną datą roku 1632, prawie na pewno wykonane dla nowego teatru Cockpit-in-Court. Rozlokowanie miejsc odpowiada ośmiokątnemu układowi teatru. Scena szeroka na 35, a głęboka na 16 stóp, posiada długi prostokątny front i zamyka się z tyłu półkolistą fasadą architektoniczną z pięcioma otworami drzwiowymi. Jest to bez wątpienia jedynie modyfikacja Palladiańskiego teatru w Vicenzy.¹³ W związku z tym można wziąć pod uwagę również inny rysunek, jeszcze później odkryty, a zachowany w egzemplarzu Palladia, należącym do Inigo Jonesa. Tutaj teatr jest prostokątny z siedzeniami ustawionymi koncentrycznie. Scena ma 43 stopy szerokości i jest wyposażona w dwie versiirae, czyli stałe boki, i w wysoki łuk trochę w stylu Teatro Faraese.