str148

b BaikicwKż-OJiibowfiiH. L Mikulski,    "RÓlrni. W^iwawa 2f.K)5

ISBN 83 0l-l4579-X.Oby WN PWN 2005

pionowo w dół do strefy saturacji; proces ten nazywa się infiltracją. Pod pojęciem wsiąkania należy więc rozumieć łącznie proces uzupełniania wilgoci glebowej i proces infiltracji, tj. przenikania w głąb wody grawitacyjnej. Infiltracja w górnej części swej drogi jest hamowana przez parowanie, a głównie przez transpirację. która sięga do głębokości najdłuższych korzeni roślin.

Przesiąkanie (infiltracja) w strefie aeracji odbywa się w obecności powietrza w zasadzie pionowo wyłącznie w czasie deszczu i w czasie roztopów oraz bezpośrednio po nich charakteryzuje się stałą prędkością, równą przepuszczalności gruntu. Ilość wody infiltrującej w głąb ziemi zależy zatem od przepuszczalności utworów powierzchniowych, ale też i od intensywności opadu.

Przepuszczalność utworów powierzchniowych określa zdolność przewodzenia wody wolnej; miarą jej jest prędkość pionowego ruchu wody przy pełnym nasyceniu i pod normalnym ciśnieniem. Stopień przepuszczalności skał określa się za pomocą współczynnika przepuszczalności; wymiarem jego jest darcy (j^{est to} taka przepuszczalność ośrodka porowatego, kiedy 1 cnr przekroju przepuści w ciągu I s 1 cm’ cieczy o lepkości 1 centypauza przy różnicy ciśnień 1 at na długości 1 cm) (Pazdro. Kozerski, 1990).

Bardzo dobrą przepuszczalność mają m.in. żwiry i piaski gruboziarniste (tab. 26), półprzepuszczalne są gliny, iły i namuły. Utwory bardzo dobrze przepuszczalne „chłoną” opad (np. piaski bez roślinności wchłaniają 58% opadu spadłego na ich powierzchnię), natomiast utwory trudno przepuszczalne utrudniają jego wsiąkanie.

O ilości wody opadowej infiltrującej w głąb ziemi decydują także; wysokość, rozkład, natężenie i charakter opadów'. Opady ciekłe infiltrują wówczas, gdy przepuszczalność

Cl

C

C

Tabela 26. Podział skał według przepuszczalności (wg Pazdry, Kozerskiego. 1990. zmienione)

Charakterystyka przepuszczalności	Współczynnik przepuszczalności idarcy)
Bardzo dobra: rumosze, żwiry, gruboziarniste i równoziamistc piaski, skały masywne z bardzo gęsta siecią drobnych szczelin	powyżej 100
Dobra: piaski gruboziarniste nieco ilaste, piaski różnoziamistc. piaski średnioziarniste. kruche słabo spojone gruboziarniste piaskowce, skały masywne / gęstą siecią szczelin	100-10
Średnia: piaski drobnoziarniste, less	10-1
Słaba: piaski pylaste. gliniaste, mulki. piaskowce, skały masywne z rzadką siecią szczelin	1-0.1
Skały półprzepuszczalne: gliny, namuły, mułowce, iły piaszczyste	0.1-0.001
Skały nieprzepuszczalne: iły. iłołupki. zwarte gliny ilaste, margle ilaste, skały masywne niespękane	poniżej 0,001

148

CO

co

co

o

©

©

&