strona6 117

świadome i celowe działania wychowawcze pobudzające do rozwoju w kierunku dokonania trafnego wyboru zawodu, wyuczenia się, poznania go i wykonywania.

Jak więc wynika z przedstawionych definicji, doradca zawodu w znaczeniu węższym to osoba zajmująca się przede wszystkim poradnictwem (doradztwem) zawodowym, a w znaczeniu szerszym — orientacją zawodową jako działalnością o szerszym zakresie. Należy jednak pamiętać, że trudno niekiedy wyraźnie oddzielić te dwa rodzaje działalności.    ,

Jako podstawowe umiejętności doradcy zawodu wymienia się:

a)    umiejętność nawiązywania kontaktu,

b)    umiejętność dokonywania oceny indywidualnej lub grupowej,

c)    umiejętność prowadzenia doradztwa grupowego,

d)    umiejętność gromadzenia i używania informacji dotyczących możliwości rozwoju zawodowego,

e)    umiejętność tworzenia i realizacji odpowiedniego dla klienta planu zawodowego,

f)    umiejętność obsługi ofert pracy,

g)    umiejętność nawiązywania kontaktu z instytucjami lokalnymi,

h)    umiejętność zarządzania pracą i regulowania stosunków w biurze

i)    zainteresowanie rozwojem zawodowym.⁰

B. Wojtasik na podstawie analizy przedmiotu, w szczególności różnych psychologicznych koncepcji poradnictwa wyodrębniła pięć modeli działalności doradcy zawodu: ekspert, informator, konsultant, spolegliwy opiekun i leseferysta. Umieściła je na osi kontinuum, od skrajnie technokratycznego do skrajnie humanistycznego - od dyrektywnego eksperta po liberalnego leseferystę/’¹

Cechy poszczególnych typów doradców zawodu wskazują ich istotę i zakres działań:

I. Doradca - ekspert:

—    posiada znaczną przewagę nad radzącym się,

—    stresuje, a nawet manipuluje szukającym porady,

—    podejmuje takie działania, jak:

a)    nakłanianie,

b)    przekonywanie,

c)    trening,

d)    udzielanie instrukcji,

- radzący się pozostaje biernym.

II. Doradca - informator:

zajmuje się głównie informacją o możliwościach zatrudnienia, zawodach i proponowaniem nujlepszego (jego zdaniem) zawodu dla radzącego się.

III.    Doradca - konsultant:

—    reprezentuje poradnictwo dialogowe,

-jest partnerem radzącego się,

—    obydwaj są „badaczami”, ale doradca ma większe kompetencje,

—    doradca wskazuje na nowe aspekty działania i inspiruje do stawiania nowych

celów.

IV.    Doradca - spolegliwy opiekun:

—    jest otwarty, ciepły, akceptujący,

—    stymuluje radzącego się do aktywności,

—    nie narzuca zdania, ale nie rezygnuje z udzielenia porady,

—    wspiera podejmowanie decyzji przez kandydata do zawodu.

V. Doradca - leseferysta:

-jest zorientowuny na radzącego się,

—    nie ma gotowych odpowiedzi,

—    wybór zawodu jest traktowany przez niego jako proces rozwojowo-wy cho-

wawczy,

—    pobudza radzącego się do samopoznania się,

—    podjęcie decyzji pozostawia radzącemu się.^r,rt

Analizując typy osób radzących się B. Wojtasik stwierdziła, że najbardziej oczekiwanym, najczęściej poszukiwanym doradcą jest konsultant, ponieważ każdy typ osoby radzącej się może wybrać tego właśnie doradcę.

Również w przeprowadzonych przez tę autorkę badaniach dotyczących wyboru najbardziej preferowanego modelu działalności doradcy przez młodzież, rodziców i samych doradców -najbardziej optymalnym i preferowanym modelem był doradca - konsultant, chociaż młodzież i rodzice zwracają się ku poradnictwu liberalnemu, a doradcy ku poradnictwu dyrektywnemu. Doradca - konsultant jest zaś tym, który godzi rozbieżności między tymi modelami.'

O kształceniu i doskonaleniu doradców zawodu wspomniano już w punkcie omawiającym działalność uczelni wyższych i instytucji naukowo-badawczym w zakresie orientacji i poradnictwa zawodowego. W tym miejscu można jeszcze przypomnieć, że kształcenie tych specjalistów na studiach dziennych prowadzone jest w VVyższych Szkołach Pedagogicznych w Częstochowie i w Bydgoszczy, a na studiach zaocznych również na tych uczelniach oraz w Wyższej Szkole Pedagogicznej przy TWP w Szczecinie i Olsztynie. W innych uczelniach problemy te są poruszane w ramach odpowiednich przedmiotów,.zajęć fakultatywnych, zajęć do wyboru i seminariów dyplomowych i magisterskich.

Natomiast doskonalenie w formie studiów podyplomowych prowadzone jest na Uniwersytecie Łódzkim, wcześniej prowadzono je też w Wyższej Szkole Peda-