str 234 235

4.    Spytek z Melsztyna, wojewoda krakowski i z ramienia Jagiełły lenny władca Zachodniego Podola, zginął 12 sierpnia 1399 roku w bitwie z Tatarami nad rzeką Worsklą, gdzie walczył u boku księcia litewskiego Witolda.

5.    Zawisza Czarny z Garbowa, sławny rycerz polski, jako gość króla węgierskiego Zygmunta Luksem-burczyka wziął udział w jego wyprawie przeciw Turkom i w końcu maja 1428 roku zginął przy oblężeniu, naddunajskiej twierdzy Golubec (Serbia).

6.    Władysław III Jagiellończyk jako król Węgier zginął w bitwie z Turkami pod Warną (Bułgaria) 10 listopada 1444 roku.

7.    Stanisław Łaski, syn wojewody sieradzkiego, Jarosława, był dworzaninem króla francuskiego Franciszka I i uczestniczył w bitwie z Hiszpanami pod Pawią (Włochy) 24 lutego 1525 roku. Wraz z Franciszkiem dostał się do hiszpańskiej niewoli (wypuszczony, brał udział w rokowaniach o uwolnienie Franciszka, co nastąpiło w 1527 roku).

8.    Krzysztof Arciszewski, który w 1629 roku zaciągnął się w stopniu kapitana do wojsk holenderskiej Kompanii Zachodnioindyjskiej, brał udział w walkach z Hiszpanami i Portugalczykami w Brazylii i w 1630 roku zdobył tam wyspę I tam araki, za co awansował do stopnia majora.

9.    Tadeusz Kościuszko jako pułkownik inżynierii wojsk Stanów Zjednoczonych i naczelny inżynier Armii Północnej ufortyfikował pozycję pod Saratogą, na której zatrzymana została armia angielska generała Johna Burgoyne’a i następnie zmuszona do kapitulacji 17 października 1777 roku.

10. Kazimierz Pułaski, generał brygady wojsk Stanów Zjednoczonych i organizator amerykańskiej kawalerii, został ranny śmiertelnie w bitwie z Anglikami pod Savannah w grudniu 1779 roku.

47. W OBCEJ SŁUŻBIE

1.    Józef Zajączek (1752—1826) wyszedł z powstania kościuszkowskiego w stopniu generał-lejtnanta i po uwolnieniu z austriackiego więzienia wyjechał do Francji, gdzie jeszcze w tym samym 1796 roku przyjęty został do wojska w-stopniu generała brygady, z przydziałem do Armii Włoskiej Bonapartego. W 1798 roku wyjechał z korpusem ekspedycyjnym Bonapartego do Egiptu, gdzie pozostawał do końca, mianowany 7 maja 1801 roku generałem dywizji; w ostatnich tygodniach ekspedycji dowodził całą kawalerią. Po powrocie do Francji pozostawał w rezerwie. Dopiero w połowie listopada 1805 roku otrzymał dowództwo dywizji piechoty. 20 września 1806 roku został dowódcą I Legii Północnej (polskiej), a niebawem dowódcą 2 legii (kaliskiej) nowo formowanej armii polskiej przyszłego Księstwa Warszawskiego. Odtąd aż do śmierci (na stanowisku księcia-namiestnika Królestwa Polskiego) pozostawał w służbie polskiej.

2.    Władysław Jabłonowski (1769—1802), zwany Murzynkiem, był synem Konstantego Aleksandra Jabłonowskiego, generał-adiutanta wojsk koronnych, i Francuzki, Marii Delaine. Już w 1785 roku jako uczeń szkoły kadetów w Paryżu (kolegował tu z Napoleonem Bonaparte) przydzielony został w stopniu podporucznika do pułku Royal AUemand i w 1789 roku awansował na porucznika. Jednakże w 1791 roku został skreślony z listy oficerów pułku, gdyż nie wrócił z Polski, dokąd pojechał na urlop. W wojsku polskim znalazł się jako' kapitan dopiero podczas powstania kościuszkowskiego, z którego wyszedł w stopniu podpułkownika. Po krótkim pobycie' w Legionach (porucznik) został w 1798 roku" generałem brygady i dowódcą kawalerii wojsk Republiki Rzymskiej, a niebawem generał-adiutantem i zastępcą naczelnego wodza tych wojsk (był nim Jerzy Grabowski). W 1799 roku wrócił do Legionów w stopniu generała brygady. W 1800 roku przeniesiony został z tym stopniem do wojska francuskiego i objął dowództwo brygady strzelców konnych w Armii Włoskiej. W 1802 roku skierowany został na San Domingo, gdzie dowodził dywizją w walkach z murzyńskimi powstańcami; zmarł na żółtą febrę.

3.    Karol Kniaziewicz (1762—1842), który w powstaniu kościuszkowskim dosłużył się stopnia generał-ma-

235