tomI (5)

I. Wprowadzenie

Stosowanie w celach leczniczych rozmaitych czynników fizykalnych, w tym także ruchu, ma wielowiekową tradycję, a określane jest dzisiaj powszechnie mianem fizjoterapii. Zwyczajowo, chociaż nie tylko, wyróżnia się tutaj fizykoterapię i leczenie przy pomocy samego tylko ruchu - czyli kinezyterapię. Pomijając na razie stosowane w tym względzie podziały trzeba powiedzieć, że - analogicznie do innych środków terapeutycznych - wszelkie zabiegi fizykalne i ćwiczenia lecznicze wymagają również, by stosować je w oparciu o podstawy naukowe - tj. celowo i ze zrozumieniem. Wszelkie znane i stosowane dziś zabiegi fizykalne, ćwiczenia lecznicze i tzw. metody terapeutyczne nie mogą być w związku z tym iraktowane na równi, jako że dawno już straciły one na swej uniwersalności. Tworzą one obecnie tylko pewien arsenał (zasób) środków, z których każdy ma swoją charakterystykę, obejmującą m.in. mechanizm działania, szersze lub węższe przeznaczenie oraz określony sposób stosowania, a także wskazania i przeciwwskazania - analogicznie do środków farmakologicznych. Każdy z nich ma więc określoną wartość.

Ostatnie lala przyniosły znaczny postęp w zakresie tworzenia i porządkowania naukowych podstaw fizjoterapii i - chociaż nie rozwiązano jeszcze wszystkich problemów - w przedmiocie tym zaszło bardzo dużo istotnych zmian. Zaniechano tu m.in. szeregu przestarzałych sposobów postępowania, część zaś zmodyfikowano oraz wprowadzono nowe, precyzując też zasady ich stosowania. Pewną rolę w tym względzie odegrał też postęp techniczny, oddając nam do dyspozycji nowe rozwiązania aparaturowe w zakresie diagnostyki funkcjonalnej, fizykoterapii i sprzętu stosowanego w kinezyterapii oraz postęp naukowy, poszerzający z kolei merytoryczne podstawy do racjonalnego stosowania rozmaitych środków fizjoterapii. Pewien postęp dał się zauważyć również w obrębie całokształtu problematyki rehabilitacyjnej, której składową jest przecież fizjoterapia.

Nie bez znaczenia jest również postęp medycyny klinicznej, zwłaszcza w sferze ratowania i przedłużania życia ludzkiego oraz wdrażania szeregu nowoczesnych metod leczenia - szczególnie zabiegów odtwórczych. Pojawiły się przy tym i pewne zagrożenia, wynikające chociażby z rozwoju cywilizacji, ograniczania aktywności ruchowej współczesnego człowieka, nieergonomicznego wykonywania wielu czynności itp. Wszystko to stworzyło nowe wyzwania dla fizjoterapii, stymulujące jej rozwój.

Mówiąc o postępie nie można pominąć leż osiągnięć i nowych możliwości w sferze diagnostyki funkcjonalnej. Rozwój elektroniki i informatyki przyniósł bowiem wiele rozwiązań pozwalających obiektywnie i w sposób wymierny ocenić stan osoby poddawanej procedurom fizjoterapeutycznym. Wdrożenie tych nowoczesnych metod do codziennej praktyki ma ogromne znaczenie dla poszczególnych ogniw procesu rehabilitacji (p. tom II podręcznika). Ułatwia ono bowiem planowa-