wstęp do teorii polityki img 142

151

•    pasywna czyli zamierzone lub nie zamierzone przystosowywanie się pań-stwa"do nacisków politycznych;

•    kreatywnąto jest aktywne poszukiwanie stale zmieniającego się punktu równowagi pomiędzy dynamiką środowiska międzynarodowego i wewnętrznego środowiska społecznego, będąca w istocie próbą aktywnego kształtowania obu tych środowisk;

•    aktywna polegająca na odmowie przystosowania się państwa do dynamiki ' jego środowiska politycznego i jednoczesne samodzielne kształtowanie stosunków międzynarodowych’⁵.

Niemniej istotnym czynnikiem wpływającym na zakres suwerenności materialnej państwa sąjcgo role międzynarodowe. Rola międzynarodowa jest definiowana jako spójny system wypranych pfi*z państwo działań w stosunkach zewnętrznych. Jest ona funkcją zarówno środowiska międzynarodowego oraz społecznego środowiska wewnętrznego i osiągniętej przez państwo pozycji międzynarodowej²⁴.

Tym co wpływa w bezpośredni sposób na realne możliwości poszerzania suwerenności materialnej jest także ogólny potencjał państwa, czyli relatywnie ujęta siła państwa na poszczególnych płaszczyznach jego działalności. Pozwala on wyróżniać supermocarstwa, mocarstwa regionalne, sektorowe i liderów lokalnych.

Wskazane dotychczas czynniki inającharakter obiektywny. By w pełni zrozumieć pojęcie suwerenności politycznej należy odwołać się do czynnika o charakterze subiektywnym, a mianowicie sposobu rozumienia przez dane państwo suwerenności. Analiza tego czynnika sprowadza się natomiast do charakterystyki trzech elementów : hierarchii wartości panujących w danym społeczeństw ie, specyficznych dla każdego państwa czynników historycznych, które wypłynęły na kształt pojęcia oraz. koncepcji i założeń polityki zagranicznej formułowanej w państwie.

Powyższe rozważania prowadzą do stwierdzenia, żc określenie suwerenności państwa nie sprowadzasię jedynie do opisu jego prawnomiędzynarodowych atrybutów lecz wymaga analizy czynników, które wpływają na rzeczywisty zakres wykorzystania tych atrybutów.

4. Suwerenność a „prawo do interwencji”

Pojęcie suwerenności prawnej nie ma obecnie znaczenia absolutnego. Nie jest możliwe wykonywanie funkcji państwa (czyli realizacja interesu narodowego) bez. świadomości członkostwa państwa w rodzime narodów. Państwa nie rezygnująz suwerenności, ale realizują prawa płynące z tej zasady wraz z innymi państwami, w celu zapew-

²³ Ziemowit J. Pietraś, Procesy adaptacji politycznej, Lublin: UMCS, Międzyuczelniany instytut Nauk Politycznych. Resortowy Program Badań Podstawowych RP.III.45.G'J-4 1989, s. 30 34.

^M Ziemowit J. Pietraś, Pojecie i klasyfikacja ról międzynarodowych, Lublin: LMCS.Międzyuezel-niany Instytut Nauk Politycznych. Centrainy Prugram Badań Podstawowych 11.10.2.2.) 1989, s. 18-19. Szerzej na tcmai zagadnienia ról międzynarodowych zobacz rozdz. X niniejszej książki.