wstęp do teorii polityki img 195

185

•    niezależną (independent) państwo deklarując tę rolę kieruje się głównie interesem własnego społeczeństwa, popieranie celów innych państw jest dla niego mniej interesujące;

•    przykładu (example) - państwo deklarujące rolę przykładu stara się wywierać wpływ na system międzynarodowy poprzez realizację własnej polityki wewnętrznej i umacnianie własnego prestiżu;

•    budowniczego własnego potencjału (internaI development) - państwo kieruje wszystkie swoje wysiłki na rozwój wewnętrzny ignorując przy tym jakiekolwiek cele zewnętrzne;

•    izolowaną (isolate) - państwo dążące do realizacji tej roli ogranicza do minimum wszystkie kontakty zewnętrzne w obawie przed jakimkolwiek zaangażowaniem międzynarodowym;

•    protegowanego (protecte) - państwo deklarujące te rolę odwołuje się do odpowiedzialności innych państw, nie deklaruje natomiast żadnych własnych celów w stosunku do środowiska międzynarodowego.

Ponadto Kalcvi Holsti wyróżnił też kilka rzadziej występujących ról międzynarodowych, takich jak:

•    języczka u wagi (balancer);

•    agenta antyrewizjonistycznego;

•    agenta antysyjonistycznego;

•    obrońcy pokoj u³³.

Klasyfikacja ta ułatwia definiowanie i systematyzowanie konkretnych rodzajów ról pojawiających się w deklaracjach uczestników (aktorów) stosunków międzynarodowych, co niewątpliwie ułatwia analizę systemu ich ról międzynarodowych a także pozwala dokonać oceny aktywności państwa w środowisku międzynarodowym. Tworzy ona swego rodzaju „etykiety” poszczególnych ról i ujednolica ich nazewnictwo³¹. Na podstawie rodzajów ról wyszczególnionych przez Kalevi Holstiego ról można wyodrębnić główne orientacje w polityce zagranicznej państwa³⁵. Są to:

Orientacja ekspansjonistyczna - wyraża zainteresowanie państwa poszerzeniem swojego terytorium, powiększeniem własnej potęgi. Stosunki z innymi państwami postrzegane są na zasadzie „my - oni", „ci, którzy są z nami - ci, którzy są przeciwko nam”. Orientacja ta wiąże się zwykle z wysokim poziomem nacjonalizmu wśród przywódców, silnego dążenia do władzy i niezbyt złożonych koncepcjach ról, wiąże się też z przekonaniem o dużej zdolności do kontrolowania wydarzeń. Jednocześnie przywódcy nic wykazują się dużą tolerancją w stosunku do oponentów czy potrzeb społeczeństwa. Działalność państwa koncentruje się wokół zdobycia siły i jak najlepszego statusu;

³³ Holsti, op.cit., s. 28. ^w Pietraś, Pojęcie i klasyfikacja... _ys. 33.

³⁵ Margaret Herman, „Foreign Policy Role Orientations and the Quality of Foreign Policy Deci-sions”, [w:] Walker, op.cit., s. 123-140. Zob także Pietraś, Pojęcie i klasyfikacjas. 28 -29.