wstęp do teorii polityki img 160

151

•    pasywna czyli zamierzone lub nie zamierzone przystosowywanie się pań-śtwaSonacisków politycznych;

• kreatywną to jest aktywne poszukiwanie stale zmieniającego się punktu równowagi pomiędzy dynamiką środowiska między narodowego i wewnętrznego środowiska społecznego, będąca w¹ istocie próbą aktywnego kształtowania obu tych środowisk;

•    aktywna polegająca na odmowie przystosowania się państwa do dynamiki jego środowiska politycznego i jednoczesne samodzielne kształtowanie stosunków międzynarodowych²*.

Niemniej istotnym czynnikiem wpływającym na zakres suwerenności materialnej państwa sąjcgo role międzynarodowe. Rola międzynarodowa jest definiowana jako spójny system wy branych przez.pafelW.O. działań w stosunkach zewnętrznych. Jest ona Tuiikcją zarówno środowiska międzynarodowego oraz społecznego środowiska wewnętrznego i osiągniętej przez państwo pozycji międzynarodowej²*

Tym co wpływa w bezpośredni sposób na realne możliwości poszerzania suwerenności materialnej jest także ogólny potencjał państwa, czy' li relatywnie ujęta siła państwa na poszczególnych płaszczyznach jego działalności. Pozwala on wyróżniać supermocarstwa, mocarstwa regionalne, sektorowe i liderów lokalnych.

Wskazane dotychczas czynniki mającharaktcr obiektywny. By w pełni zrozumieć pojęcie suwerenności politycznej należy odwołać się do czynnika o charakterze subiektywnym, a mianowicie sposobu rozumienia przez dane państwo suwerenności. Analiza tego czynnika sprowadza się natomiast do charakterystyki trzech elementów: hierarchii wartości panujących w danym społeczeństwie, specyficznych dla każdego państwa czynników historycznych, które wpłynęły na kształt pojęcia oraz koncepcji i założeń polityki zagranicznej formułowanej w państwie.

Powyższe rozważania prowadzą do stwierdzenia, żc określenie suwerenności państwa nie sprowadza sięjedynie do opisu jego prawnomiędzynarodowych atrybutów lecz wymaga analizy czynników, które wpły w-ająna rzeczywisty zakres wykorzystania tych atrybutów.

4. Suwerenność a „prawo do interwencji”

Pojęcie suwerenności prawnej nie ma obecnie znaczenia absolutnego. Nie jest możliwe wykonywanie funkcji państwa (czyli realizacja interesu narodowego) bez świadomości członkostwa państwa w rodzinie narodów'. Państwa nie rezygnująz suwerenności, ale realizują prawa płynące z tej zasady wraz z innymi państwami, w celu zapew-

²³ Ziemowit i. Pietraś, Procesy adaptacji politycznej, Lublin: UMCS, Międzyuczelniany Instytut Nauk Politycznych. Resortowy Program Badań Podstawowych RP.III.45.GT-4 1989, s. 30-34.

^M Ziemowit J. Pietraś, Pojęcie i klasyfikacja ról międzynarodowych, Lublin: UMCS, Międzyuczelniany instytut Nauk Politycznych. Centralny Program Badań Podstawowych 11.10.2.2.1 1989, s. 18-19. Szerzej na temat zagadnienia ról międzynarodowych zobacz rozdz. X niniejszej książki.