74926 wstęp do teorii polityki img 19

23

Południowa - 472, Filipiny -273)'¹. Z drugiej strony wskazuje się na kraje o bardzo małej liczbie ludności (np. Grenada - 89 tys., Malta-400,2 tys., Cypr 771,6 tys., Katar - 817 tys.j i najrzadziej zaludnione (kraje północnej Afiyki, Rosja, Brazylia, Kanada, USA).

Przedmiotem analiz są wywodzone od tez Malthusa teorie „presji demograficznej” oraz ideologiczne uzasadniania „przeludnieniem” agresywnej polityki państw faszystowskiej osi: Niemiec, Wioch i Japonii.

W epoce nowożytnej, a właściwie w wieku XIX i w początkach wieku XX sądzono, że liczba ludności i stopa przyrostu naturalnego były ważnym źródłem siły militarnej państw¹. Bowiem wielkość armii zależała od liczby rekrutów i rezerwistów, który ch można było powołać pod broń. Postęp techniki wojskowej, jaki uwydatnił się już w czasie H wojny światowej (wzrost roli lotnictwa i broni pancernej) sprawił, że kryterium to straciło wiele z dotychczasowego znaczenia¹⁵.

Przyznać należy, że struktura wieku ludności, w tym odsetek ludzi młodych i czynnych zawndown nadal ma pewne znaczenie dla obronności kraju a jeszcze większe dla jego gospodarki. Również gęstość zaludnienia jest brana pod uw>agę przy opracowywaniu doktryny obronnej.

Istotnym uwarunkow<aniem dla polityki zagranicznej państwa jest skład narodowościowy jego społeczeństwa. Istnienie dużych mniejszości narodowych i etnicznych może rodzić różnorodne zagrożenia, w'_poslaci ingerencji czynników zewnętrznych lub nielojalności przedstawicieli tych mniejszości wobec państwa zamieszkiwania. Z tym problemem borykała się polityka zagraniczna Polski w latach 1918-1939, głównie ze względu na postawę zajmowanąprzez mniejszość niemiecką. Po zimnej wojnie zróżnicowanie etniczne było przyczyną rozpadu Jugosławii i ZSRR, a następnie krwawych wojen na Bałkanach Zachodnich oraz na Kaukazie. Problem mniejszości narodowych może również skłaniać państwa do respektowania norm międzynarodowych o ochronie praw mniejszości i do rozwiązywani a bli skiej współpracy z państwami ościennymi. Podobne wyzwania dyktuje sytuacja, kiedy w kraj u przebywa duża liczba imigrantów.

Drugą stronę zagadnienia stanowi sytuacja, kiedy poza granicami macierzystego kraju pozostaje część narodu, jako mniejszość narodowa w innym państwie lub liczna emigracja. Zjawiskiem wyjątkowo niekorzystnym jest sytuacją kiedy w wyniku dużej fali emigracji.państwo traci młodych i wysoko wykwalifikowanych obywateli („drenaż mózgów”). Takie duże straty ponosi Polska, zwłaszcza od początku dekady lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku.

W nauce o stosunkach międzynarodowych podkreśla się także istnienie ścisłej więzi między demografią, rozwojem oraz gospodarkąa^okojem. Potwierdzają to też: Konferencja ONZ m sprawach Xudndśćiowych i Rozwoju (ICPD) odbyta we wrześniu 1994 r. w Kairze oraz regionalne konferencje na temat przyro-

^M Według szacunków statystycznych w połowie 2003 r. ludność świata wynosiła 6,314 mld, a średnia gęstość zaludnienia 46,5 mieszkańca na 1 km*.

¹⁵ Bierzanck, op.cit., s. 42.