Wykłady z polskiej fleksji372

224 Klucz tlo ćwiczeń

AKWARIUM: akwari-um-0, akwari-0-a, akwari-0-ów, akwari-0-om, akwari-o-anu akwari-0-ach (1 temat podstawowy i 2 oboczne przyrostki tematowe);

CZŁOWIEK: człowiek-0, człowiek-a, człowiek-owi, człowieki-em, czlowiek-u, człowiecz < ludzi e, ludz-i, ludzi om, ludź-mi, ludzi-ach (3 tematy oboczne w liczbie pojedync/i| i trzy następne, supletywne wobec nich, w liczbie mnogiej).

6. Przyrostek -g- (w narzędniku -gi-), np. dwoj-g-a, cłwoj-gi-em.

7. Dla form stopnia wyższego i najwyższego przymiotników charakterystyczny jol przyrostek -sz- (np. młod-sz-y, naj-tnlod-sz-y), czasem poprzedzany przyrostkiem /•/■ (np. straszni-ej-sz-y).

8. Kolejno: -0, -a, -a, -y, -ać, -ano, -ano by, -0, -e, niech -e, będziemy -ać, będziemy -uli. -albym, bym -ał, -albym byl, byłbym -ał.

9. ROK: rok-0 i lat-a: TYDZIEŃ: tydzień-0 i tygodni-a\ KSIĄŻĘ: książ-ę i księciu; DOBRY: dobr-y i lep-sz-y, DUŻY: dui-y i więk-sz-y: IŚĆ: iś-ć, szed-l i sz-l-a: CIĄĆ: ci-ą-ć i t-n-ę ; SPAĆ: sp-a-ć i śp-i.

10. Nie, por. moda - mód, kłoda - kłód itp., podobnie gra - gier, kra - kier.

11. Tak, np. Niech pan posłucha albo Czekać na darmo to ja nie będę.

12. Wskazówka: w formach trybu warunkowego od PISAĆ (zob. 3.4) zastąp morf -by-przez morf zerowy i w razie potrzeby wybierz inny wariant końcówki.

13. (a) Jeszczem takiego głupka nie widział, (b) No to usiądź sobie, boś się zmachała. (c) / takeśmy się rozstali na dobre, (d) Ze strachuście pewnie mało nie umarli albo /,* strachu pewnieście mało nie umarli, albo Ze strachu pewnie małoście nie umarli. (e)| Starzyście, a jeszcze się wam podróży zachciewa.

14. Syntetyczne są formy: bali się, chodźmy, czekamy, czytaj, oglądanie, poszłaby pracujących, siedzieliście, stać, stara się, zakochał się. Analityczne są: będę tęskni będzie chciał, (on) by wstał, byłbym grał, niech śpią, (wy)ście wiedział}’, uszyto hy, widziały były. Fuzyjne są: będę tęsknić, chodźmy, czekamy, czytaj, niech śpią, oglądani pracujących, stać, stara się. Aglutynacyjne są: bali się, (on) by wstał, byłbym grab poszłabym, siedzieliście, (wy)ście wiedziały, uszyto by, widziały były, zakochał st Mieszana jest forma: będzie chciał.

Do rozdziału 4

1. ciem, budów, bez, teł.

6. Różnice widoczne są bierniku i miejscowniku: Księstwo Warszawskie, ale KsięstwĄ Czartoryskich; o Księstwie Warszawskim, ale o Księstwu Czartoryskich.

7. ci atleci, magicy, mężowie, nauczyciele, psychologowie (rzadziej psycholodzy), złodziej żonkosie', te atlety, magiki, męż.e, nauczyciele, psychologi, złodzieje, żonkosie.

8. (a) GAGATEK, LEKARZYNA, (b) ŁAJDAK, PRÓŻNIAK, (c) LEŃ, SMARKACZ.

9. duzi, ryży, władczy, cudzy, właśni, susi.

10. drewniani (jak kochani), żelaźni (jak przyjaźni), mięśni (jak współcześni), czczy (jak uroczy), kurzy (jak po równobrzmiącym ż: chyży).

11. gotów, milościw, pełen, wesół, winien.

12. Wskazówka: zastanów się nad znaczeniem tych form i możliwością użycia ich w kontekstach typowych dla form stopnia najwyższego, np. Ten X jest naj-... spośród wszystkich X-ów, które znam.

13. Słowo jeden może być liczebnikiem (np. Spotkałem tam tylko jednego studenta) lub zaimkiem przymiotnym (np. Spotkałem tam takiego jednego studenta).

14. (a), (b), (e) rzeczownik TYSIĄC, (c), (d) liczebnik TYSIĄC, (f) liczebnik TYSIĄCE.

15. CAŁUS - mzw, WIRUS - mzw lub mrz, ŚWIRUS - mos, PRZYMUS - mrz, PRYMUSI ‘uczeń’ - mos. PRYMUS2 ‘maszynka’ - mrz.

17. SYFI ‘syfilis’ - mzw, SYF2 ‘krosta’ - mzw, SYF3 'brud lub nieporządek' - mrz, SYF4 ‘coś, co się nam nie podoba’ - mrz.

Do rozdziału 5

1. Rzeczowne: COKOLWIEK. COŚ, JA, NIC, OWO, SIĘ. TAMTO, WSZYSTKO. Przymiotne: CAŁY, CZYJ, ICH, KAŻDY, NASZ. PEWIEN. SWÓJ. TEN, WSZELKI. Liczebne: BEZ LIKU, KILKANAŚCIE, MAŁO. OBA, TROCHĘ, TROSZEŃKĘ, TYLEŻ, WIELE. Przysłowne: CZEMU, DOKĄDKOLWIEK, GDZIEŚ, KIEDY INDZIEJ, KTÓRĘDY, NIGDZIE, ÓWDZIE, SIAK. TAM.

2. TAKIŻ - wskazujący, WASZ - dzierżawczy, MY - osobowy, COŚ - nieokreślony, ŻADEN - nieokreślony. PO CO - pytajny, 1LEKOLWIEK - względny.

3. (a) gdzie, czego - względne: (b) jak - oba względne: (c) kto - względny; (d) co względny; (e) jaki - pytajny; (f) kto - pytajny.

4. Zdanie (b) zawiera zaimek względny, zdania (a), (c) - zaimek nieokreślony.

5. Zaimek zwrotny występuje w wyrażeniach: umyj się, ubierz się. Zaimek nieokreślony występuje w wyrażeniu: się palić. Morf czasownikowy się występuje w wyrażeniach: kończy się, nie martw się, połóż się, się wyśpij, udaj się, pociesz się.

Do rozdziału 6

1. Gerundium zawierają zdania (b) i (c).

2. PRZESPAĆ, RZĄDZIĆ, ZARZĄDZIĆ, POŻĄDAĆ, WAŻYĆ 1.

3. Forma zagrożone nie jest imiesłowem biernym czasownika ZAGROZIĆ, gdyż czasownik ten ma rząd celownikowy (por. Powódź zagroziła miastu).

4. Forma spodziewanej nie jest imiesłowem biernym czasownika SPODZIEWAĆ SIĘ, gdyż nie zawiera cząstki się.

5. garnek got(kvanego mleka - imiesłów bierny rezultatywny, mleko gotowane w garnku -imiesłów bierny, nadziewane cukierki w czekoladzie - imiesłów bierny rezultatywny, rozbity dzban - imiesłów bierny (od ROZBIĆ) lub imiesłów czynny rezultatywny (od ROZBIĆ SIĘ), słowo rozbite na litery - imiesłów bierny, siekane mięso - imiesłów bierny rezultatywny, zidiociały staruszek - imiesłów czynny rezultatywny (imiesłów przeszły), zbzikowany profesor - imiesłów czynny rezultatywny, zwiędła ropa - imiesłów czynny rezultatywny (imiesłów przeszły), zwiędnięte irysy - imiesłówczynny rezultatywny.

6. W czasie zaprzeszłym trybu orzekającego: poznałem był, poznałeś był. poznał byt, poznałam była itd. (inne warianty: -mi był poznał, -ś byl poznał itd. lub -mi poznał był, -ś poznał był itd.). W czasie przeszłym trybu warunkowego: byłbym poznał, byłbyś poznał, byłby poznał, byłabym poznała itd. (inny wariant: poznałbym byl. poznałbyś był itd.).

WyMiltiy / |<>'Ink!» | lU kajł