Wykłady z polskiej fleksji3
7
4

228 Klucz do ćwiczeń

3.    (1) ...zaczął Arkady N., wieloletni członek stuosobowego chóru męskiego „Eol polski"

zdarzenie temporalizowane względnie, wcześniejsze od chwili mówienia.

(2)    Wielu spośród nas (...) spotkało się prawdopodobnie z takimi wypadkami - zdarzenie temporalizowane względnie, wcześniejsze od zdarzenia (1).

(3)    ...wypadkami, które należałoby rozpoznać jako objawy kumoterstwa - zdarzenie temporalizowane względnie, równoczesne ze zdarzeniem (1) lub późniejsze od niego

(4)    Aby dowieść, jak... - zdarzenie temporalizowane względnie, późniejsze od zdarzenia (1).

(5)    ...jak nie sprzyja kumoterstwo pomyślnemu funkcjonowaniu danej instytucji, a wprosi zgubne jest dla samego protegowanego... - zdarzenia pozaczasowe (mogą odbywać się w każdym momencie lub odcinku czasu).

(6)    ...opowiem następującą historię - zdarzenie temporalizowane względnie, późniejsze od zdarzenia (1).

(7) Działo się to pięćdziesiąt lat temu - zdarzenie temporalizowane względnie, wcześniejsze o 50 lat od zdarzenia (1).

(8)    Prezesem towarzystwa śpiewaczego „Eol polski" był wówczas pan B., człowiek znany, dobrze widziany w Wiedniu - zdarzenie temporalizowane względnie, równoczesne ze zdarzeniem (7).

(9)    Prezes B. miał bratanka, porucznika C. - zdarzenie temporalizowane względnie, równoczesne ze zdarzeniem (7).

(10)    Porucznik C. na skutek wybuchu beczki z prochem stracił słuch - zdarzenie temporalizowane względnie, równoczesne ze zdarzeniem (7) lub wcześniejsze od niego.

(11)    ...lecz postanowił poświęcić się karierze śpiewaczej - zdarzenie temporalizowane względnie, równoczesne ze zdarzeniem (10) lub późniejsze od niego.

(12)    Dzięki stanowisku swego stryja, prezesa B. - porucznik C. (...) wstąpił do towarzystwa śpiewaczego „Eol polski” - zdarzenie temporalizowane względnie, równoczesne ze zdarzeniem (11) lub późniejsze od niego.

(13)    ...zrzuciwszy mundur... - zdarzenie temporalizowane względnie, wcześniejsze od zdarzenia (12).

4.    (a) Panny szły przed młodzieżą... - użycie aktualne; Tak każe przyzwoitość - użycia nieaktualne, uniwersalne; nikt tam nie rozprawiał... - użycie aktualne; nikt mężczyz^r i dam nie ustawiał - użycie aktualne.

(b) Język polski wchodzi w skład wielkiej rodziny języków... - użycie nieaktualne, uniwersalne; ...którą określa się jako indoeuropejską - użycie aktualne; W końcu XVIII stulecia i na początku XIX (...) zauważono narzucające się podobieństwa - użycie aktualne; ...porównując sanskryt z językami europejskimi... - użycie aktualne: hit wcześniejszych czasów dotyczyły obserwacje, tym podobieństwa były większe - użycia nieaktualne, habitualne.

7. Interpretację terminatywną członu niedokonanego wykluczają pary trafić - trafiać i trzasnąć - trzaskać.

9. Nie, obejmuje też formy nieosobowe. np. pisać - napisać, pisano - napisano, pisanie napisanie.

Do rozdziału 11

1.    Podajemy tylko formy kanoniczne: honorowi od HONOR lub HONOROWY; kozie od KOZI lub KOZA; kurzą od KURZYĆ lub KURZY; panie od PAN lub PANI; stali od STAĆ, STAL lub STAŁY; salami od SALA lub SALAMI; stała od STAĆ, STAŁY lub STAŁA; tonie od TONĄĆ, TONA, TON lub TOŃ; wolno od przysłówka WOLNO lub predykatywu WOLNO; wydrze od WYDRA lub WYDRZEĆ; wylani od WYŁAMAĆ lub WYĆ.

2.    Przykład: jaszmije to mianownik liczby mnogiej żeńskiego rzeczownika JASZMIJA (analogicznie do żmije - ŻMIJA), męskiego rzeczownika JASZMIJ (analogicznie do kije - KIJ) albo rzeczownika plurale tantum JASZMIJE (analogicznie do pomyje POMYJE).

3.    W liczbie mnogiej: duzi, ryży chłopcy. Nieregularną formę lm ma przymiotnik DUŻY, por. ryży chłopcy, świeży zawodnicy, chyży młodzieńcy, rycerze boży - wszystkie formy na -ży.

4.    Podajemy przykłady: okno, wujcio, kobieto, poeto, sto, samo, co, pisało, pisano, zielono.

5.    Wskazówka: czy znasz słowo mnemotechniczny?

6.    Wskazówka: nieregularności w odmianie czasowników BYĆ, WINIEN i POWINIEN zostały opisane w 6.7 i 6.8. Pozostałe czasowniki spróbuj zakwalifikować do grup tematowych Tokarskiego i wskaż przyczyny niepowodzenia.

7.    RYSOWAĆ: rys-ować, rys-owano, rys-owanie, rys-uj, rys-uję, rys-uje, rys-ują, rys--owalem, rys-owat, rys-owało, rys-owali. Jeden temat podstawowy: rys-',

GWIZDAĆ: gwizd-ać, gwizd-ano, gwizd-anie, gwiżdż, gwiżdż-ę, gwiżdż-e, gwiżdi-ą, gwizd-ałem, gwizd-ał, gwizd-ało, gwizd-ali. Dwa tematy podstawowe: gwizd- i gwiżdż-: GRZAĆ: grz-ać, grz-ano, grz-anie, grz-ej, grz-eję, grz-eje, grz-eją, grz-ałem, grz-ał, grz-alo, grz-ali. Jeden temat podstawowy: grz-:

POMÓC: pomóc, pomoż-ono, pomoż-enie, pomóż, pomog-ę, pomoż-e, pomog-ą, pomog--łem, pomóg-l, pomog-ło, pomog-li. Pięć tematów podstawowych: pomóc-, pomot-, pomóż-, pomog-. pomóg-:

WYKRAŚĆ: wykraś-ć, wykradzi-ono. wykradz-enie, wykrad-nij, wykrad-nę, wykrad-nie, wykrad-ną, wykrad-łem, wykrad-l, wykrad-ło, wykrad-li. Cztery tematy podstawowe: wykraś-, wykradzi-, wykradz-, wykrad-.

8.    Ortograficznie: nos-ić, nosz-ono, nosz.-cnie, noś. nosz-ę, nos-i, nosz-ą, nos-iłem, nos-il, nos-iło, nos-ili. Trzy tematy podstawowe: nos-, nosz-, noś-.

Fonetycznie (^ transkrypcji przybliżonej): noś-id, noś-ono, noś-eńe, noś, noś-ę, noś-i, noś-ą, noś-iłem, noś-ił, noś-iło, noś-ili. Dwa tematy podstawowe: noś-, noś-.

9.    Fonetycznie tematy w formach widz-ę i widz-i są różne, a ortograficznie tożsame.

10.    Należy zastąpić końcowe -o w formie typu „czytało” przez -a.

Do rozdziału 12

-mi	-mia	np. piekarnia
-mi	-ni	np. cierń
-mi	-reti	np. dureń
-mi	-my	np. karny
-mi	-mić	np. zaczernić