X3e50dd739p06

i

na kolor ciemnobrunatny. Gliny zawierające większą ilość szkodliwych domieszek nie nadają się do tworzyw cementowo-gli-nianych, ponieważ obniżają wytrzymałość produkowanych wyrobów, jak również powodują ich niszczenie. Glinę, którą zamierzamy użyć do budowy, należy przedtem zbadać, pobierając

Rys. 1. Dół próbny do pobierania próbek

odpowiednią liczbę próbek. Pobieranie próbek przeprowadza się w następujący sposób: z odkrywki lub dołu próbnego (rys. 1) po usunięciu ziemi roślinnej oraz wierzchniej warstwy gliny leżącej tuż pod ziemią roślinną, pobieramy próbkę z warstwy przeznaczonej do wyrobu. Ponieważ poszczególne warstwy gliny mogą mieć różne właściwości, próbki należy pobierać z każdej warstwy, tj. z różnej głębokości dołu próbnego. Przednia ścianka dołu próbnego powinna być tak wykonana, aby były wyraźnie widoczne warstwy gliny, w przypadku ich występowania. Jeśli glina ma być pobierana z większego obszaru, wtedy wykonuje się kilka dołów próbnych. Odstępy między dołami próbnymi powinny znajdować się w odległości nie przekraczającej 10—15 metrów. Ciężar jednej próbki powinien wynosić około 5 kg. Z jednego dołu próbnego należy pobrać co najmniej trzy próbki. Próbki powinny być starannie opakowane z podaniem głębokości, z jakiej zostały pobrane. W warunkach wiejskich na ogół trudno jest zbadać, czy glina, którą mamy na miejscu, jest odpowiednia do tworzyw cementowo-glinianych, tj. czy nie zawiera domieszek szkodliwych. Dlatego zaleca się, aby próbki gliny wysyłać w celu zbadania do laboratorium jednego z terenowych ośrodków Intytutu Techniki Budowlanej, które tego rodzaju badania przeprowadzają i wydają orzeczenia co do przydatności gliny bez pobierania opłaty od rolników. Badaniem nadsyłanych z terenu próbek gliny zajmuje się również Ośrodek Instruktażowo-Szkoleniowy ITB w Krakowie, ul.

r

Moniuszki 42. Do próbek należy dołączyć kartkę z następującymi danymi:

1)    imię, nazwisko i adres wysyłającego,

2)    miejsce budowy,

3)    przeznaczenie budowy,

4)    określenie miejsca pobrania próbek,

5)    głębokość pobrania poszczególnych próbek.

Do produkcji tworzyw cementowo-glinianych najlepsze są gliny tłuste i średnio tłuste, tak zwane gliny ceglarskie. Zawartość piasku w tych glinach wynosi od 3 do 15%. Gliny tłuste zawierają największy procent części ilastych, a w związku z tym na otrzymanie 1 m³ zawiesiny glinianej o wymaganej konsystencji (gęstości) zużywa się o 50% mniej gliny tłustej niż chudej. Ponadto przy odmierzaniu składników zapraw zużycie zawiesiny glinianej z gliny tłustej jest mniejsze od 15 do 20%. W konsekwencji obniża to koszty wydobycia i dostawy gliny oraz przygotowania zawiesiny glinianej, nie licząc oszczędności na kosztach związanych z czyszczeniem zbiornika z nadmiaru piasku osadzającego się w pierwszej komorze.

Zawartość piasku w glinie orientacyjnie można łatwo sprawdzić bezpośrednio na miejscu budowy. W tym celu do naczynia szklanego (słoika) wsypuje się badaną glinę do Vs wysokości. Pożądany jest słoik wysoki i wąski. Następnie do słoika wlewa się wodę do wysokości % i zawartość jego miesza się dokładnie patykiem. Po wymieszaniu gliny z wodą słoik zostawia się w spokoju na 24 godziny; ziarna piasku jako cięższe od pyłów gliny osiądą na dnie słoika, glina zaś jako lżejsza osiądzie nad warstwą piasku. Stosunek wysokości warstwy piasku do ogólnej wysokości osadu piasku i gliny określa przybliżony procent zawartości piasku w badanej glinie.

Na przykład jeżeli wysokość piasku i gliny razem wynosi 20 cm (rys. 2), wysokość zaś piasku 3 cm, to procentowa zawartość piasku w glinie wyniesie

3 : 20 . 100 = 15%

Zawartość części organicznych w glinie dość łatwo wykrywa się przez podgrzewanie pobranej próbki na blasze stalowej.

L

11