Zasady Wykładni Prawa L Morawski 8

i* « ■ Zasady lyyfefadni prawa * ■ *

matycznych)¹. Reguły tego rodzaju są powszechnie używane w interpretacji wszelkiego rodzaju tekstów (na przykład literackich, filozoficznych, czy teologicznych). Niezależnie od tego w toku wykładni językowej odwołujemy się do pewnych dyrektyw interpretacyjnych, które są w dużym stopniu specyficzne dla wykładni prawniczej takich choćby jak zakaz wykładni synonimicznej i homonimicznej, czy zakaz wykładni per non est. Podkreślić należy, że istnieje ogromna ilość dyrektyw wykładni językowej, a niektóre z nich mogą budzić wątpliwości. W naszej prezentacji ograniczymy się przeto do przedstawienia przede wszystkim tych dyrektyw wykładni językowej, które są swoiste dla wykładni prawniczej, a przy tym są uważane za najbardziej podstawowe. Można więc powiedzieć, iż skoncentrujemy swoją uwagę głównie na tych dyrektywach wykładni, które są akceptowane przez różne szkoły, kierunki, czy też wspólnoty interpretacyjne. W szczególności będą to dyrektywy następujące: dyrektywa języka potocznego, dyrektywa języka prawnego, dyrektywa języka specjalistycznego, zakaz wykładni synonimicznej i homonimicznej, zakaz wykładni per non est, reguła lege non distinguente oraz dyrektywy pozwalające z istotnych powodów odstąpić od znaczenia literalnego (por. rozdz. V)².

Warto też wskazać, że obok terminu wykładnia językowa spotykamy się również z takimi określeniami jak wykładnia gramatyczna, wykładnia lingwistyczna, semantyczna etc. Jak się wydaje, termin wykładnia językowa jest wśród tych terminów najbardziej neutralny i prawidłowy.

2. Dyrektywa języka potocznego

Dyrektywa języka potocznego to niewątpliwie najważniejsza z wszystkich reguł wykładni, ponieważ interpretując pojęcia języka prawnego interpretator powinien im zasadniczo przypisywać takie znaczenie, jakie one mają w języku potocznym. W orzecznictwie obok pojęcia język potoczny spotykamy się również z terminami: ,język naturalny”, ,język powszechny¹’, Język ogólny” (uchwała SN z dnia 21 września 2005 r., I KZP 29/2005, OSNKW 2005/10/90, Biul.SN 2005/9, Prok. i Pr. 2005/12,

1

   R. Sarkowicz, J. Stelmach, Teoria prawa, Kraków 1996, s. 62; por. też postanów. SN z 02.12.2004, III KK 112/04, OSNKW 2005/1/6.

2

   Ogólnie na ten temat J. Wróblewski, Sądowe stosowanie prawa, Warszawa 1988, s. 131 i n.; K. Opałek, J. Wróblewski, Zagadnienia teorii prawa, Warszawa 1969, s. 246.

a * ■ 98 ■ a