Zasady Wykładni Prawa L Morawski9

■ ■ Rozdział VII. Wykładnia systemowa ■ *

terpretacji przepisów prawnych ograniczających zakres zastosowania zasad prawnych, w tym również przepisów o prawach i wolnościach obywatelskich, a także w interpretacyjnym rozwiązywaniu konfliktów między zasadami prawnymi oraz zasadami i zwykłymi normami (postanowienie SN z dnia 26 kwietnia 2007 r., I KZP 6/07, OSNKW 2007/5/37, Biuł. SN 2007/5y^s. Pierwotnie nasz TK wywodził zasadę proporcjonalności z klauzuli państwa prawnego (orzeczenie TK z 31 stycznia 1996 r., K 9/95, OTK 1996/1/2] wyrok TK z 11 maja 1999 r., K 13/98, OTK 1999/4/74). Obecnie za jej samoistne źródło uważa się art. 31 ust. 3 Konstytucji (por. wyrok TK z 11 maja 1999 r., K 13/98, OTK 1999/4/74):

Art. 31.

[...] 3. Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw.

Nie może jednak ulegać wątpliwości, iż konstytucyjne ujęcie zasady proporcjonalności jest zbyt wąskie i nie oddaje wszystkich funkcji, które powinna pełnić ta zasada w porządku prawnym. Po pierwsze, wskazać należy, że wbrew treści art. 31 ust. 3 zasada proporcjonalności jest nie tylko dyrektywą tworzenia prawa, ale również dyrektywą jego stosowania i wykładni. Po drugie, zasada proporcjonalności może być wykorzystywana nie tylko w przypadku przepisów ograniczających prawa i wolności obywatelskie, ale praktycznie w przypadku wszelkich przepisów, w których w grę wchodzi konflikt jakiejś zasady z inną zasadą, czy zasadami i zwykłymi przepisami prawnymi (por. postanowienie SN z dnia 26 kwietnia 2007 r., I KZP 6/07, OSNKW 2007/5/37, Biuł. SN 2007/5). Mówiąc najogólniej, zasada proporcjonalności służy wówczas do ustalenia zakresu, w jakim może być zrealizowana określona zasada ze względu na to, że pozostaje ona w konflikcie z inną zasadą lub zwykłą normą prawną. Po

^;; M. Korycka, Zasada proporcjonalności - refleksje na gruncie aksjologicznych podstaw Konstytucji z 1997 roku i orzecznictwa TK, [w:] Wykładnia prawa i inne problemy filozofii prawa, red. L. Morawski, Toruń 2005.

esa 139 aa.