Zdjęcie1511

swego centrum życie rozciąga się ku _ab(| . da, i« tak powiem, 1 w tym kierunku T, bardrieJ-tjrciem, ale rozciąga tlą takie ku _nlcołc| W miarę jak życie trwa 1 jeszcze się pomna ta za jednym zamachem, tak samo trwa i zanika w jednym działaniu jako działaniu. Raz jeszcze napotykamy tu absolutne pojęcie tycia, bardzlej-iycia, które zawiera bardziej i mniej jako pojęcia względne 1 stanowi genut proiimum dla obojga. Głęboki związek między narodzinami i śmiercią od dawna dostrzegany przez człowieka, jak gdyby istniał między nimi związek jako między katastrofami życiowymi, znajduje tutaj metafizyczną oś. Oba wydarzenia związane są z życiem subiektywnym i wykraczają poza nie, ku górze i ku dołowi, że tak powiem. Życie pozajedno-stkowe, które przedłużają, nie jest jednak do pomyślenia bez nich. Wspiąć się i przekroczyć siebie w rozwoju i reprodukcji, zatonąć poniżej siebie w starości i śmierci — nie są to dodatki do życia, ale przekra

czanie i przelewanie się ponad warunkami jednostkowej egzystencji stanowiące samo tycie. Być może cała idea nieśmiertelności człowieka oznacza po prostu nagromadzone poczucie tej samoprzekracza lności życia uwznioślone w potężnym symbolu.

Logiczna trudność, jaką sprawia twierdzenie, iż tycie jest jednocześnie życiem i bardziej-źyciem, to tylko problem werbalny. Jeżeli chcemy wyrazić Jednolity charakter życia w terminach abstrakcyjnych, nasz intelekt nie ma wyboru, ale musi je podzielić na takie dwie części, które ukazują się jako wzajemnie wykluczające się i dopiero później zlewają się tworząc tę jedność. Oczywiście powstaje sprzeczność, gdy części te umieści się we wzajemnej opozycji. Jest to najwyraźniej rekonstrukcja ex post jactu żyda przeżywanego bezpośrednio, jeżeli charakteryzujemy je jako jedność ustanawiania granic i przekraczania ich, jako jednostkowy egocentryzm i wykraczanie poza własne granice, ponieważ sam akt wyznaczania punktu ujednolicenia z konieczności jut jednolitość łamie. Zgodnie z abstrakcyjnym sformułowaniem konstytucja żyda — ilościowa i jakości*

oraz przekraczanie tej ilości I jakości mogą KT wUmą* jedynie w punkcie, w którym trwające awrze w sobie obie strony, konstytucją i transcendencję, jako prawdziwą jedność. Jak Już wika-jtwthm powyżej, życie intelektualne musi się ujawni w formach; czy to w słowach, czy w czynach, obrazach, czy Jakichkolwiek treściach, w których aktualnie realizuje się energia psychiczna. Ale formy te w chwili pojawienia odznaczają się własnym obiektywnym znaczeniem, trwałością i logiką wewnętrzną, które) są posłuszne stykając się z tyciem, które je stworzyło. To ostatnie jest nieustannym przepływem, który nie tylko wykracza poza tę czy tamtą określoną formę, ale przelewa się ponad wszystkimi formami dlatego, że właśnie są formami Z powodu tego istotnego przeciwieństwa życie nie może zastygnąć w formie. Osiągnięcie każdej struktury Jest zarazem sygnałem, by poszukać następnej, w której gra — konieczna struktura i nieuchronne niezadowolenie ze struktury — powtarza się. Jak życie poszukuje formy, tak potrzebuje ono czegoś więcej niż formy.

Zycie jest przeto ofiarą sprzeczności, gdyż zadowolić się może tylko formami, ale f zarazem żadną formą zaspokoić się nie da, wykraczając i niszcząc wszystko, co uformowało.; To, oczywiście, ujawnia się jako sprzeczność tylko w logicznej refleksji, która przedstawia formę jednostkową jako immanentnie prawomocną, realną albo idealną ustaloną strukturę, oderwaną od innych form i logicznie przeciwstawną ruchowi, nurtowi, wykraczaniu. Życie bezpośrednio doświadczane to właśnie owa jedność formowania się j i wykraczania poza formy, która ujawnia się w każdej chwili jako niszczenie dawnej, zastanej formy.

Życie Jest zawsze bardziej-życiero — czymś więcej, niżby na to pozwalała forma z tego życia wyrasta-

JasJ

O ile żyde psychiczne postrzegane Jest w terminach treści, jest ono skończone. Składa się więc ono _z tych idealnych treści, które obecnie mają formę łyda. Ale proces wykracza poza nie. Wynajdujemy,

175