Zdjęcie1517

nie da się znaleźć najdrobniejszej przyczyny dla stworzenia danej mody z obiektywnego, estetycznego czy jakiegokolwiek punktu widzenia. Podczas gdy, ogólnie rzecz biorąc, nasz strój jest faktycznie przystosowany do naszych potrzeb, nie ma niczego wygodnego w metodzie, z jaką moda dyktuje, na przykład, spodnie szerokie lub wąskie, albo to, czy będzie się nosiło kolorowe czy czarne szale i apaszki. Z reguły materialne uzasadnienie działania pokrywa się z generalnym upowszechnieniem, ale w wypadku mody istnieje całkowita rozbieżność obojga i Jednostce pozostaje tylko ogólna akceptacja jako decydujący motyw jej przyjęcia. Sądząc po brzydkich i odpychających rzeczach, jakie są czasami modne, można by przypuszczać, że moda pragnie okazać swą władzę zmuszając nas do noszenia najbardziej odrażających rzeczy dla niej samej. Absolutna obojętność mody w stosunku do materialnych standardów • życia znajduje doskonałą ilustrację w fakcie, że czasami zaleca coś całkiem odpowiedniego, czasami coś niejasnego, a czasami coś materialnie i estetycznie obojętnego. Moda respektuje wyłącznie motywację formalnoapoleczną. Powodem, dla którego nawet estetycznie niemożliwy styl wydaje się distinpue, elegancki i artystycznie znośny nawet w wydaniu osób posuwających się do skrajności, Jost fakt, że osoby te są na ogół najbardziej eleganckie 1 zwracają największą uwagę na swój wygląd zewnętrzny, tak że w każdych okolicznościach odnieślibyśmy wrażenie dystynkcji i estetycznego wyrafinowania. Wrażenie to przypisujemy wątpliwemu czynnikowi mody, która apeluje do naszej świadomości jako nowy, a przeto najbardziej uderzający rys tout ensemble.

Moda od czasu do czasu wywiera wpływ na przedmioty zdeterminowane obiektywnie, takie jak wiara religijna, zainteresowania naukowe, a nawet socjalizm i indywidualizm, ale nie staje się czynna Jako moda, dopóki przedmioty te nie uniezależnią się od głębszych ludzkich motywów, z których się narodziły. Z tej przyczyny rządy mody w tych dzie-

J-i___t- .. _i_ j.    IPM.Irw tułf to liłnl...

ją poważne powody, dla których rzeczy zewnętrzne — ubiór, zachowanie społeczne, rozrywki — tworzą specyficzne pole działania mody, gdyż tuta) brak zależności od faktycznie istotnych motywów ludzkiego działania. Jest to pole, które najłatwiej daje się nagiąć do naśladownictwa, co byłoby grzechem w kwestiach ważnych. Napotykamy tutaj bliski związek między świadomością jednostki i materialnymi formami życia, związek, który przebiega przez historię. Im obiektywniejszy stał się nasz światopogląd w ciągu ostatnich stuleci, tym bardziej odarł wizję przyrody z wszystkich elementów subiektywnych i antropo-morficznych i tym wyraźniej sformułował pojęcie jednostkowej osobowości. Społeczna regulacja naszego życia wewnętrznego i zewnętrznego to coś na kształt stanu embrionalnego, w którym ulegają zróżnicowaniu cechy czysto osobiste i czysto obiektywne, a działanie jest synchroniczne i wzajemne. Tak więc gdziekolwiek człowiek pojawia się przede wszystkim jako istota społeczna, nic zauważamy ani ścisłej obiektywności w światopoglądzie, ani wchłaniania l niezależności w uświadamianiu sobie osobowości.

■ Formy społeczne, strój, sądy estetyczno, cały styl ludzkiej ekspresji — wszystko to jest nieustannie zmieniane przez modę, ale w taki sposób, to moda — tj. najnowsza moda — we wszystkim oddziałuje tylko na klasy wyższe. j Kiedy tylko klasy niższe zaczną naśladować ich styl, zarazom przekraczając linię dcmarkacyjną narysowaną przez klasy wyższe i niszcząc ich spójność, klasa wyższa odwraca się od danego stylu i obiera nowy, który z kolei takie odróżnia ją od mas, i gra wesoło toczy się dalej. Naturalnie klasy niższe wpatrzone są w wyższe i pragną się do nich zbliżyć, a najmniejszy opór napotykają w tych dziedzinach, które podlegają kaprysom mody; bo w nich właśnie zwykłe zewnętrzne naśladownictwo jest najchętniej stosowane. Ten sam proces zachodzi między poszczególnymi warstwami klasy wyższej, acz tuta) nie zawsze jest równie wyraźnie widoczny, jak, powiedzmy, w wypadku pani 1 służącej. W gruncie rzeczy często możemy zauważyć, iż im