DIGDRUK00150542 djvu

(    36    )

czyną większey ieszczc niedogodności. Dla zaspok oienia wrętS takowey obęiwy , nnstę-puiąee obiaśnienia ule tylko obeyrną potrzebne zjazdy z ulic przyległych Wiśle (co rzeczywiście należy do całości projektów anćy drogi) ale nadto rzuceń zostanie myśl nay-dogodnieyszego, naymnićy kosztować mogącego i nay oięknieyszego .sposobu doprowadzenia dróg z mieysea zjazdu, do powyższych części miasta. Znieść bowiem nie można widoku przykrych udręiczc usłużnych zwierząt ięczącyeh pod niemilosb-niemi razami woźniców, którzy obładowawszy wozy ciężarem, dopełnić udlui ; okrucieństwem siły bydląt znękanych raptownym spadkiem ulic,, iak tego w idziemy codzienne oburzttiące przykłady na ułicach Bcdnarskićy, .Mostowej i t. p. Takowy stan w inov ie będących nłic, tein większą iest hańbą caley stolicy, im mocnićy przekonamy się, iz do poprawy zbyt małych potrzeba kosztów ‘względnie do wie lkośei użytku, ozdoby i chluby' na-szey Stolicy, która winnych szczegółach słusznie ubiegać^się może z innemi o należne pochwały piękności. Zobaczmy więc nayprzód, co to iest trudność lub łatwość postępowania ciężarów, pochodzącą, z kształtu pochyłego, lub poziomego drogi.

W dźwiganiu ciężaru po drodze, dwie mamy granice odznaczajice iego przeyście ostateczne z naymnićy (minimum) do naywickszćy (maminmm). Pierwszym kierunkiem iest poziom, drugim pion ; pozostała reszta pochyleń między terni dwoma kierunkami, stanowi usilność ciężaru, znaną w prawach fizyki, pod tytułem własności powierzchni pochyłych. Tamto widzieiny, ii ciężar na płaszcz,y/nie położony, potrzebnie naymnićy dzielności poruszaiącćy go siły. Gdy tym czasem dźwigaiąe go w kierunku pionowym, siła musi bydź rówrn samemu ciężarowi, czyli (mambnam). Łatwo tako-wćy własności, wytlóinaezyć możemy sobie przyczyny, niai.ic wzgląd na inne powszechne prawa, zwane bezwładność ią ciał, attiakeyą. Wpierwszym bowiem razie, czyli w biegu po kierunku pionowymi, ciało poruszone, zawszeby' znaydowato sicę w biegu dla swoiey bezwładności, gd^by go nie wstrzymywało tarcie. W poruszaniu więc cię, żarów po kierunku drogi poziomćy , przezwyciężamy tylko tarcie ciał lub macliiri i t.p. Lecz w kierunku pionowym poruszania ciężaru, sprzeciwia sicę powszechnemu prawu bezwładności, me tylko znaydować się mogące tarcie, ale nadto.attrakcya ciała do środka ziemi, którey dzielność¹ równa się ciężarowi samego 5 ciała. Chcąc więc takowe ciało poruszyć wpierwszym kierunku, musiemy użyć'tyle siły, ile waży sam ciężar, zwię-kszonćy ilością potrzebna do przezwyciężenia, znaydować się mogącego tarcia.

Znainc tako w o własności, iest, teraz w naszćy mocy uczynić wybór takowego kształtu drogi, iuka nay korzystnieyszą w danych okolicznościach znaydowaó-się może. Jakoż, nadai i_tc zbyt małą pochyłość do poziomu powierzchni drogi, zbliżyć się możemy ° ii* się nam podoba, do naymnićy potr/.ebney dzielności siły, przezwyciężaj; maiącćy tarcie. Podług takowego t,o prawa, utworzone zostały owe sławne drogi na górach Sempionu, S, Gotharda, W    i t. p, gdzie podnosząc się do kilku tysięcy stóp -wysokości, nio