Image
41 djvu

żonej wiary i wolności; gołąbska i szczebrzeszyńska za Michała Korybuta, w smutnym okresie klęsk, zadanych przez Turków, i wewnętrznych walk między szlachtą, popierającą obranego przez siebie króla, a magnatami, knującymi tajemne spiski przeciw Wiśniowieckiemu. August II, ’ wciągając Polskę, wbrew jej woli, w wojnę północną, wywołał powstanie dwuch konfederacyi: warszawskiej i sandomierskiej; ostatnia stała wiernie przy królu, pierwsza uznała Leszczyńskiego, narzuconego Rzeczypospolitej przez zwycięskich Szwedów. Przeciwko temuż samemu Augustowi zwróciła się konfede-racya tarnogrodzka, żądająca usunięcia z Polski wojsk saskich, które w rękach królewskich mogły stać się narzędziem absolutyzmu i zagrozić przywilejom szlacheckim. W spory te wewnętrzne wdał się cesarz rosyjski Piotr i wpływ swój narzucił Rzeczypospolitej. Za panowania Poniatowskiego zasługuje na uwagę kilka nader ważnych konfederacyi: radomska w 1767 zwrócona była przeciwko nielubionemu powszechnie królowi, lecz za sprawą rosyjskiego ambasadora Repnina, nietylko uznała Stanisława Augusta, lecz nadto inowiercom zapewniła też same prawa, jakie mieli katolicy, i oddała pod opiekę cesarzowej Katarzyny II ustawy zasadnicze, na których opierał się ówczesny ustrój państwa Polskiego. Przeciwko radomskiej powstała konfederacya barska w r. 1768, stająca w obronie katolicyzmu i zagrożonej niepodległości; wreszcie ostatnia konfederacya targowicka, zawiązana przez możno-władcze żywioły, obaliła postanowienia sejmu 4-letniego, konstytucyę 3-go maja i stała się bezpośrednią przyczyną drugiego rozbioru Polski.