Image
01 djvu

92

prowincyonalne, na które obok posłów mogła przybywać i szlachta osobiście. Tam zjeżdżał król i wspólnie nowe ustanawiano prawa, uchwalano podatki i t. p. Posłowie występowali w charakterze przedstawicieli i pełnomocników szlachty, która ich wybrała, musieli się stosować ściśle do instrukcyj, udzielanych im przez wyborców. I te jednak sejmiki generalne okazały się niedogodnymi; królowi trudno było nieraz stawać na nich osobiście, polecał więc posłom, by w określonym naprzód terminie zbierali się wszyscy w oznaczone miejsce, gdzie sam zjeżdżał w otoczeniu senatorów, aby wspólnie stanowić o sprawach państwowych. W ten sposób powstał w Polsce sejm walny, najwyższy organ prawodawczy, złożony z króla, senatu i izby poselskiej, która przedstawiała ogół szlachty i najważniejszą też odgrywała rolę. Bez ich wspólnej zgody żadna ustawa nie mogła wejść w życie. W tych no-wowytworzonych organach władzy, t. j. w sejmach i sejmikach, brakło przedstawicieli mieszczan i chłopów, nie było nikogo, ktoby stał na straży potrzeb i interesów niższych stanów, oddanych na łaskę i niełaskę szlachty.

Za panowania Aleksandra w 1505 r. na sejmie w Radomiu ogłoszono ustawę zasadniczą, zwaną ustawą „Nic nowego” (Nihil Novi), która właściwie nie wprowadza żadnej zmiany do ustroju Polski, stwierdza tylko to, co wytworzył bieg wypadków dziejowych, co się w życiu już utarło i rozwinęło. Ustawa ta uświęca przewagę szlachty, określa stanowisko sejmu walnego, jako rzecznika najwyższej władzy prawodawczej, stanowi podstawę organizacyi państwa polskiego aż do nowej ustawy zasadniczej, konstytucyi 1791 r.