Image
09 djvu

100

bro spożywców (szlachty) niż wytwórców (mieszczan), wyznaczali nader nizkie ceny na towary, nieraz niższe od ich rzeczywistej wartości. Radcy miast i ławnicy dopuszczani byli wprawdzie do obrad nad cenami, ale głos ich nic nie znaczył wobec głosu wojewody lub starosty.

Równie niekorzystne dla mieszczan było uwolnienie szlachty od opłat celnych za towary, wywożone przez nią za granicę lub sprowadzane do kraju dla własnego użytku. Szlachcic, nie płacąc cła, mógł wytwory swoje sprzedawać taniej od mieszczanina, który obowiązany był do ponoszenia wszystkich ciężarów celnych; szlachcic kupował towary za granicą, gdzie płacił za nie taniej, niż u mieszczan w kraju. Handel zagraniczny począł współzawodniczyć z miejscowym, który współzawodnictwa tego wytrzymać nie mógł i musiał upadać, pociągając za sobą ruinę mieszczaństwa polskiego. Na początku XVI-go wieku wyszły ustawy, pozwalające obcym kupcom, w czasie składu w większych miastach, sprzedawać towar nie tylko w wielkich ilościach, hurtownie, jak dotąd bywało, lecz i w małych, czyli detalicznie. Jeszcze bardziej wrogim dla mieszczan był zakaz wywożenia towarów krajowych za granicę, gdy jednocześnie obcy kupcy przybywali do Polski i zakupywali je nieraz w znacznej ilości.

Powyższe ustawy przyczyniły się niemało do upadku przemysłu krajowego, oddały handel w ręce cudzoziemców, podkopały dobrobyt miast polskich, rozwijających się tak pomyślnie do wieku XVI-go. Oprócz tych miejscowych, niekorzystnie na stosunki miejskie oddziałały przyczyny natury ogólniejszej. Turcy, zdobywszy Konstantynopol, utrudnili idący dotąd przez miasta polskie handel ze wschodem; odkrycie zaś Ameryki przeniosło