Image
03 djvu

samolubnie strzegącą swej odrębności. Zdobycie klejnotu szlacheckiego coraz było trudniejszem. W roku 1578 zapada uchwała, że nadanie szlachectwa może być dokonane tylko na sejmie i pod groźbą nieważności winno być wpisane do postanowień sejmowych. Jeżeli szlachcic odważył się przyjąć kogoś samowolnie do herbu, sam za karę utracał szlachectwo. Nadanie szlachectwa na sejmie dochodziło do skutku tylko za zgodą wszystkich posłów, stąd nader trudno było je uzyskać, niechętnie bowiem dopuszczała szlachta ludzi innych stanów do używania praw i przywilejów, zdobytych wyłącznie dla siebie. Kto świeżo otrzymał szlachectwo, winien był w ciągu roku nabyć dobra ziemskie w cenie najmniej 50,000 złp.; dalej on sam i dwa następujące po nim pokolenia, t. j. dzieci i wnuki, nie otrzymywały jeszcze pełnych praw, nie mogły piastować urzędów ziemskich; nazywano ich scartabelli. Wyjątkowo tylko, w uznaniu wielkich zasług, nadawano szlachectwo bez ograniczeń. Od nadania szlachectwa nieszlachcicowi, czyli od nobilitacyi, należy odróżnić indygenat, t. j. nadanie szlachcie zagranicznej szlachectwa polskiego. Prawo obdarzania indygenatem przysługiwało zrazu królowi, potem sejmom walnym. Osobiste szlachectwo uzyskiwali profesorowie akademii krakowskiej; ci zaś, którzy nauczali przez lat 20, mogli otrzymać szlachectwo i dla swoich rodzin.

Pomimo starań o zachowanie równości w o-brębie stanu szlacheckiego, pilnego przestrzegania, by jeden nie wynosił się ponad drugiego, istniały wśród szlachty znaczne różnice, wytworzone przez nierówności majątkowe. Przepaść dzieliła potężnego wojewodę, możnego magnata, od skromnej szlachty zagrodowej, która musiała szczupłe swe