Image
31 djvu

122

Starostowie, ustanowieni za czasów panowania w Polsce Wacława Czeskiego, byli wyko? nąwcami woli królewskiej, przedstawicielami jedności rządu i administracyi na całym obszarze Rzeczypospolitej, przez ich pośrednictwo rozkazy władzy centralnej rozchodziły się po wszystkich zakątkach państwa. Znaczenie ich i zakres działania zmieniły się bardzo z biegiem czasu: król, ograniczany coraz więcej, pozbawiony sił i środków, nie mógł, jak dawniej, narzucać im swojej woli. Starostowie czuli się coraz mniej zależnymi od słabego i na każdym kroku skrępowanego moparchy; wiedzieli, że nie ma prawa usunąć ich z urzędu i zaniedbywali nieraz swe obowiązki. Korzystali z dochodów, jakie dawały starostwa, cały ciężar pracy zwalając na swoich zastępców podstarościch lub burgrabiów. Stosunki między nimi a władzą centralną stawały się coraz rzadsze, coraz luźniejsze: starostowie, dawniej urzędnicy królewscy, przekształcili się na urzędników ziemskich. Przemiana ta pociągnęła za sobą ważne następstwa: król stracił ostatnie narzędzie swej władzy, zarząd województw przeszedł w ręce szlachty sejmikowej. Ogół szlachecki na sejmikach gospodarczych załatwiał samodzielnie sprawy wojskowe, skarbowe i administracyjne, uchwalał podatki na potrzeby miejscowe i pobierał je przez swoich urzędników. Województwa utrzymywały nawet własnych żołnierzy pod wudzą rotmistrzów.

Rządy sejmikowe podkopały powagę sejmów, zrywanych częstokroć z przyczyny interesów prywatnych i ambicyi. zniszczyły jednolitą admini-strącyę państwa, pozbawiły skarb pewnej części dochodów. Sejmiki były liczne i niejednolite, % trudnością zdobywały się na szybkie a trafne