Img00241

245

gazów, które się zapalają. Głównym źródłem niebezpieczeństwa jest nie tyle sama palność oleju, ile możliwość szybkiego rozprzestrzeniania się powstałego pożaru. Poza tym powstające w czasie pożaru sadze osadzające się na powierzchniach i w szczelinach wyrządzają duże szkody.

Oleje syntetyczne

4.74.    Do najbardziej znanych olejów syntetycznych należą chlorowane dwufenyle (z ang. PCB — polichlorobifenyle). Są to mieszaniny chloropochodnych dwufenylu (Ci₂Hi₀) o różnych zawartościach chloru, głównie pięciochlorodwufenylu (C_i2H₅C1₅).

Odznaczają się one o wiele lepszymi własnościami w porównaniu z olejem mineralnym: są niepalne, niehigroskopijne, odporne na starzenie, charakteryzują się dużą stabilnością chemiczną i cieplną, nie utleniają się, mają ponad dwukrotnie wyższą przenikalność elektryczną. Do ich wad należy: duża wrażliwość na zanieczyszczenia, silna zależność własności elektrycznych od temperatury, stosunkowo wysoka cena, a przede wszystkim silna toksyczność.

Z uwagi na toksyczność istnieje obecnie zakaz ich stosowania w większości krajów. Znaczną trudność stanowi likwidacja istniejących zapasów i zużytych olejów z urządzeń wycofanych z eksploatacji. Nie ulegają one procesowi naturalnego rozkładu, stąd konieczność budowy specjalnych, kosztownych urządzeń do ich unieszkodliwiania — rozkładają się dopiero w wysokich temperaturach, w kontrolowanym procesie technologicznym.

W Polsce stosowano je jako syciwo w kondensatorach statycznych, w innych krajach często napełniano nimi, zamiast olejami mineralnymi, kadzie transformatorów pracujących wewnątrz budynków celem usunięcia zagrożenia pożarowego.

4.75.    Do rzadziej stosowanych syntetycznych cieczy dielektrycznych należą oleje silikonowe. Są one mieszaniną krzemowodorów, związków organicznych, w których węgiel został zastąpiony częściowo lub całkowicie krzemem. Charakteryzują się: dużą wytrzymałością cieplną (do 200°C), niską temperaturą krzepnienia (-70...-90°C), małą zależnością lepkości od temperatury, hydrofobią, odpornością na działanie rozcieńczonych kwasów i zasad. W porównaniu z olejami mineralnymi są znacznie mniej palne i mają nieco niższą wytrzymałość elektryczną. Ograniczeniem w ich powszechnym stosowaniu jest stosunkowo wysoka cena.

Oleje roślinne

4.76. Oleje roślinne można podzielić na nie wysychające i wysychające. Jedynie olejów nie wysychających można używać jako ciekłych dielektryków; oleje roślinne wysychające używane są jako składnik olejnych elektroizolacyjnych lakierów i emalii.