img090

ROZDZIAŁ III

METODY BADAŃ

Dydaktyka ogólna posługuje się niejedną, lecz wieloma różnymi metodami w celu odkrywania istotnych zjawisk związanych bezpośrednio lub pośrednio z przedmiotem jej badań, tzn. z analizą systemów dydaktycznych, z celami, treścią, procesem, zasadami, metodami, formami organizacyjnymi oraz środkami nauczania - uczenia się. Zjawiska te dydaktyka systematyzuje, porównuje i analizuje, aby następnie móc precyzować zachodzące między nimi zależności ilościowe i jakościowe. Dzięki temu ustala ona i opisuje obiektywne, stale powtarzające się związki lub relacje pomiędzy cechami i zdarzeniami (stanami rzeczy, procesami) zachodzącymi w rzeczywistości. Związki te i zależności mają charakter bądź przyczynowo-skutkowy, bądź strukturalny, bądź też funkcjonalny.

L Związki przyczynowo-skutkowe zachodzą np. między określonym zespołem zabiegów dydaktycznych nauczyciela (przyczyna) a zmianami, jakie dokonały się u uczniów (skutek) pod wpływem tych zabiegów. Z kolei związki strukturalne występują w tych przypadkach, kiedy jakieś dwa zjawiska (lub większa ich liczba) pojawiają się łącznie, tworząc względnie stałą strukturę. Ilustracją tego rodzaju prawidłowości jest chociażby zwiększony odsiew uczniów w tych klasach szkół średnich, w których wzrastają wskaźniki drugoroczności.

ly,I wreszcie związki funkcjonalne występują w sytuacjach, kiedy określonym zmianom pewnych cech badanych zmiennych odpowiadają w sposób regularny zmiany innych cech tych zmiennych. Zależnością tego typu jest np. spadek lub wzrost odsetka młodzieży pochodzenia chłopskiego na studiach wyższych proporcjonalnie do spadku lub wzrostu odsetka tej właśnie młodzieży w liceach ogólnokształcących.

W badaniach dydaktycznych czynności nauczania - uczenia się oraz warunki, w jakich one przebiegają, składają się najczęściej na tzw.