larsen0830

830 II Anestezjologia ogólna

Posługując się skalą numeryczną chory wybiera liczbę od 0 do 10, która odpowiada intensywności odczuwanego przez niego bólu. Wartości skrajne odpowiadają skali analogowej.

Trzeba jednak pamiętać, że określenie intensywności i czasu trwania bólu nie jest wystarczające, aby w pełni opisać doświadczenie bólu, ponieważ nie obejmuje reakcji pacjenta na ból.

Skala oceny stopnia uśmierzenia bólu. Skuteczność leczenia bólu pacjent może ocenić subiektywnie za pomocą punktacji, posługując się następującą skalą, np:

0    brak uśmierzenia bólu,

1    niewielkie uśmierzenie bólu,

2    średnie uśmierzenie bólu,

3    silne uśmierzenie bólu,

4    całkowite uśmierzenie bólu.

Reakcja odruchowa segmentarna. Bodźce chirurgiczne powodują poprzez reakcję segmentarną wyraźny wzrost napięcia mięśni szkieletowych ze spadkiem podatności klatki piersiowej; jednocześnie powstają bodźce nocyceptywne w mięśniach. Ponadto z powodu odruchowego pobudzenia neuronów współczulnych wzrasta częstość akcji serca i pojemność minutowa serca.

Reakcja odruchowa ponadsegmentarna. Bodźce nocyceptywne pobudzają odruchowo ośrodki krążenia i oddychania w rdzeniu przedłużonym. W wyniku tego dochodzi do pobudzenia układu oddechowego i krążenia. Wywołują one również zwiększony wysiew hormonów' katabolicznych, jak aminy katecholowe, kortyzon, ACTH, ADH, glukagon (itd.). Maleje natomiast wydzielanie hormonów anabolicznych.

Jeżeli to możliwe, na początku leczenia bólu należy określić jego intensywność za pomocą którejś ze skal, a następnie oceniać systematycznie skuteczność leczenia i notować to w historii choroby. Obserwacje te powinno się prowadzić nie tylko w spoczynku, ale i podczas ruchu i innych czynności.

Reakcje korowe. W wyższych obszarach mózgu bodźce nocyceptywne aktywują kompleksowe systemy uczestniczące w integracji i odczuwaniu bólu. Wyzwalają także reakcje ruchowa oraz lęk.

3 Ból pooperacyjny

3.1 Mechanizmy powstawania

Operacja powoduje uszkodzenie lub zniszczenie tkanek i nerwów. Nocyceptory są drażnione bezpośrednio, a w uszkodzonych aksonach wyzwala się impuls, który' przez włókna A-8 i C jest przewodzony do rdzenia kręgowego. Masywny dopływ bodźców podczas operacji prowadzi do uwrażliwienia komórek nocyceptorów, a także wzrostu ich wrażliwości na bodźce nocyceptywne odbierane w okresie pooperacyjnym.

Po operacji drażnienie nocyceptorów powodują substancje wywołujące ból (algetyczne) uwalniane z rany operacyjnej i obrzękniętych tkanek oraz samoistna aktywność regenerujących się aksonów nocyceptorów.

Po wniknięciu bodźców do rogów tylnych rdzenia kręgowego następuje ich modulacja, która wpływa na ich dalsze przewodzenie. Niektóre bodźce wyzwalają reakcję odruchową segmentarną, inne są przewodzone w kierunku dogłowowym i prowadzą do reakcji ponadsegmentamej i korowej.

3.2 Rodzaje bólu

pooperacyjnego

Ból pooperacyjny powinien być leczony w sposób specyficzny, zależny od rodzaju i miejsca przeprowadzonej operacji.

Zabiegi wewnątrz klatki piersiowej i jamy brzusznej. Po tych operacjach występuje ból somatyczny i trzewny. Ból somatyczny jest albo powierzchowny (ból „jasny albo ostry”, zlokalizowany) spowodowany nacięciem skóry, albo głęboki (ból „tępy”, rozsiany) spowodowany uszkodzeniem powięzi, mięśni, opłucnej lub otrzewnej. Przyczyną bólu jest albo choroba podstawowa, albo uraz chirurgiczny; jest on opisywany jako „tępy” i rozsiany, obejmujący brzuch lub klatkę piersiową (albo obydwie okolice).

Operacje stawów. Operacje dużych stawów powodują znaczne pobudzenie układu nocyceptyw-nego w okolicy operowanej i prowadzą do silnego, głębokiego bólu somatycznego, często także do odruchowego skurczu mięśni. Podobne skurcze mięśni występują po operacjach tarczy między-kręgowej.