img149 (10)

WYBRANE ZAGADNIENIA DOTYCZĄCE NARZĄDÓW ZMYSŁÓW. NARZĄD SŁUCHU, SMAKU I CZUCIA. PODSTAWOWE BADANIA NARZĄDU SŁUCHU I CZUCIA.

Bożena Czarkowska - Pączek

CZĘŚĆ TEORETYCZNA ĆWICZENIA

Zmiany w otoczeniu człowieka rozpoznawane są za pośrednictwem receptorów, które poprzez przyporządkowane im włókna czuciowe przekazują informację do centralnego układu nerwowego.

Receptorami nazywamy zarówno wyspecjalizowane struktury, odrębne komórki receptorowe, jak i zakończenia nerwów czuciowych. Receptory przetwarzają energię bodźców dochodzących ze środowiska na miejscową zmianę potencjału błonowego, czyli tzw. potencjał generacyjny, inaczej zwany receptorowym. Potencjał receptorowy spełnia rolę bodźca, który generuje salwy potencjałów czynnościowych lub wydzielenie neurotransmitera przez receptor. W większości błon receptorowych znajduje się rejon przetwornika (zamienia energię bodźca na potencjał receptorowy) i rejon generatora potencjału iglicowego (czynnościowego). Potencjał receptorowy rozprzestrzenia się biernie od rejonu przetwornika i jeśli spowoduje, że w rejonie generatora potencjału czynnościowego dojdzie do polaryzacji progowej - wywoła powstanie salw potencjału czynnościowego. W niektórych receptorach (siatkówka oka, komórki rzęsate ucha) funkcje przetwornika i generatora potencjału czynnościowego pełnią różne komórki. W takim przypadku do generowania potencjału czynnościowego dochodzi najczęściej na drodze przekaźnictwa synaptycznego. Receptory wg Sherringtona można podzielić na:

1. eksteroreceptory - odbierają bodźce ze środowiska zewnętrznego, takie jak bodźce mechaniczne, zmiany temperatury,

2. interoreceptory - odbierają bodźce z trzew,

3. proprioceptory - dostarczają informacji o pozycji ciała,

4. telereceptory - informują o zmianach w bardziej odległym otoczeniu,

5. nocy receptory - sa pobudzane przez bodźce uszkadzające tkanki. Receptory można podzielić także w zależności od typu energii, który

przetwarzają. I tak wyróżnia się mechanoreceptory, termoreceptory, fotoreceptory i chemoreceptory. Innego podziału receptorów można dokonać na podstawie typu czucia, np. dotyku, ciepłą zimna, bólu, światła, dźwięku, smaku lub zapachu. Każdy receptor jest wyspecjalizowany w odbiorze jednego rodzaju bodźca, który jest dla niego bodźcem adekwatnym. Bodźce maja pewne cechy, takie jak intensywność, jakość i lokalizacja, które kodowane są przez układ czuciowy. Intensywność bodźca