img175

128

bądź nie. Rodzą się wtedy typowe pytania i wątpliwości: czy pomysł jest wystarczająco mądry, logiczny i czy zostanie właściwie przyjęty przez kolegów, przełożonych itd. W momencie kiedy przerwiemy fazę estymacji (oceny) i jej hamującą funkcję, autor pomysłów chętnie zgłasza je wszystkie, nawet te, które w pierwszej chwili wydają się niezwykłe, niedorzeczne i skazane na społeczną (klasową) dezaprobatę. I o to właśnie chodzi. Badania potwierdzają, że to te, na pozór absurdalne rozwiązania są motorem postępu. Bardzo wiele najlepszych pomysłów daje się uzasadnić nie w chwili ich zgłaszania, lecz dopiero później po wnikliwej analizie. Autorzy takich rozwiązań często nie są do końca świadomi, skąd wziął im się ów pomysł, ale najważniejsze, że ujrzał światło dzienne.

Charakterystyczne dla tej metody jest to, że w początkowej fazie generowania pomysłów powstają te, które są najbardziej racjonalne, logiczne (powszechne niejako) i wydawałoby się najsłuszniejsze. Potem nowe rozwiązania pojawiają się wolniej, a tuż przed końcem przewidzianego czasu rodzą się te wyjątkowe - „perły” myślenia kreatywnego. Stąd tak istotna jest nadzorująca rola nauczyciela, który motywuje uczniów do ciągłego wysuwania pomysłów nawet wtedy, gdy wydaje się, że wszystkie pomysły są już wyczerpane. Oczywiście, jeśli nauczyciel uzna, że już pojawiły się rozwiązania, o które chodziło, może czas generowania pomysłów skrócić. Jak podczas każdej odmiany dyskusji ważne jest, aby dać szansę wszystkim uczniom. Jeżeli nauczyciel w procesie dydaktycznym widzi możliwość zastosowania fazy inkubacji (typowej dla wszystkich technik kreatywnego rozwiązywania problemów), to powinien ją zastosować.

W czasie prowadzenia zajęć tą metodą powinny być przestrzegane pewne reguły:

•    po zainicjowaniu problemu motywującego uczniów do zgłaszania propozycji nauczyciel podaje (przypomina) instrukcję, jak należy się zachowywać podczas sesji burzy mózgów,

•    każdy uczeń ma prawo zgłaszać tyle rozwiązań, ile chce, lecz za każdym dojściem do głosu tylko jedno (głosu udziela prowadzący sesję),

•    w fazie generowania pomysły nie mogą być przez nikogo oceniane ani w żaden sposób komentowane,

■

wszystkie pomysły muszą być zapisane (najlepiej w postaci podanej pnez autora) na tyle szybko, aby powstrzymać fazę estymacji u uczniów ących w kolejce”, stąd konieczność korzystania z dwóch tablic innych uczniów - sekretarzy,

■ i

-K

•    im więcej wolnych skojarzeń i pomysłów, tym lepiej,

•    w trakcie tworzenia pomysłów ma miejsce tzw. zapładnianie krzyżowe, czyli inspirowanie się nawzajem przez uczniów,

•    ewaluacja pomysłów.

Podczas burzy mózgów, której czas trwa około 5-15 minut, nauczyciel pilnuje, aby nie zdusić swobody dyskusji. Gdy widzi, że przedwcześnie gaśnie „produkcja” rozwiązań, podpowiada uczniom nowe tropy. Kolejnym, niezmiernie ważnym etapem lekcji jest wyłonienie najlepszych pomysłów i wykorzystanie ich od razu w podanej przez ucznia wersji bądź dopiero po bardziej szczegółowym rozpracowaniu w małych grupach zadaniowych.

Weryfikacja pomysłów, zaproponowanych i zapisanych na tablicy bądź gdzie indziej, może odbyć się (po zamknięciu już listy pomysłów) podczas kolejnej, frontalnej dyskusji wg ustalonych kryteriów lub przez ranking „cenkami”, które symbolizują odpowiednią ilość punktów. Anonimowi dotychczas autorzy pomysłów mogą, gdy zajdzie taka potrzeba, uzasadnić czy uzupełnić swoje rozwiązania dla ich pełnego zrozumienia przez resztę klasy.

Metoda ta jest łatwa w stosowaniu, a uczniom daje satysfakcję i poczucie dowartościowania.

Zastosowanie:

Przykład 1

W klasie czwartej szkoły podstawowej temat może brzmieć:

Zaginął mój pies. Jak go odnaleźć?

Uczniowie, z których prawie każdy ma jakieś zwierzątko w domu, są od razu żywo zainteresowani tak sformułowanym problemem. Bez większego nakłaniania ze strony nauczyciela sypią propozycjami rozwiązań. Nauczyciel notuje je szybko na tablicy, upewniając jednocześnie wszystkich uczniów, że każda propozycja podoba mu się. Ze względu na usterki stylistyczne w wypowiedziach czwartoklasistów parafrazuje je nieco przed zapisem (uzgadniając zmiany z autorem pomysłu). W ciągu 10-15 minut na tablicy znajduje się około dwudziestu propozycji, a wszyscy uczniowie są usatysfakcjonowani swoimi wypowiedziami i gotowi do dalszej pracy.

Z propozycji można wybrać jedną, która na pewno się pojawi, zredagować ogłoszenie i uczynić ją za aprobatą uczniów głównym celem lekcji.