img423 (6)

D. Chlebna-Sokół, D. Kardas-Sobantka

nie paciorkowcowej, płonicy, anginie Plauta-Vincenta, a tylko tkliwe w mononukleozie zakaźnej. Zwykle niebolesne są węzły w przebiegu procesów nowotworowych.

2.1.5. Układ kostny, stawy i mięśnie

Niemowlę bada się w pozycji leżącej, a dzieci starsze na leżąco i na stojąco.

Oglądaniem i dotykiem ocenia się czaszkę, klatkę piersiową (w tym kręgosłup), kości miednicy, kończyny dolne (z oceną wysklepienia stopy) i górne oraz typy i wady postawy.

Szczególną uwagę należy zwrócić na występowanie zmian związanych z krzywicą takich, jak: miękkość kości potylicy, czaszka kwadratowa, odgięcie i pogrubienie łuków dolnych żeber, zapadnięcie lub uwypuklenie mostka, poszerzenie połączeń chrzęstno-kostnych żeber oraz zniekształcenia kończyn.

Poza tym trzeba określić symetrię grup mięśniowych, napięcie mięśni i bolesność przy dotyku. Należy także ocenić kształt, symetrię, bolesność oraz ruchomość czynną i bierną stawów, jak też barwę i ucieplenie skóry w okolicy stawów.

U noworodka o złamaniu obojczyka, spowodowanym urazem porodowym, mogą świadczyć: załamanie kątowe linii obojczyka i asymetria barków oraz trzeszczenia wyczuwalne podczas obmacywania tej kości.

U niemowląt bada się stawy biodrowe w celu wykrycia dys-plazji (niedorozwój stawu biodrowego polegający m. in. na płytkości i stromości panewki) lub zwichnięcia (główka kości udowej przemieszczona do góry i na bok poza panewkę stawową). Zwraca się uwagę na długość kończyn, symetrię fałdów poślad-kowych, u dziewczynek szpary sromowej, głębokość pachwin.

Do 2.-3. miesiąca życia do wykrywania dysplazji stawów biodrowych są przydatne objawy przemieszczenia (wyważania, Barlowa) i nastawienia (przeskakiwania, Ortolamego) główki kości udowej przez tylny brzeg panewki stawowej. U niemowlęcia ułożonego na plecach delikatnie bada się osobno każdy staw biodrowy.

Objaw Barlowa - jedna ręka badającego obejmuje miednicę dziecka: kciuk ułożony jest na spojeniu łonowym, pozostałe palce w okolicy krzyżowej. Druga ręka obejmuje udo dziecka: kciuk ułożony jest na przyśrodkowej powierzchni uda, a palce pozostałe w okolicy pośladkowo-krętarzowej (podudzie wraz z kolanem powinny spoczywać na grzbiecie ręki badającego) -uciska się delikatnie kciukiem udo, starając się przemieścić głowę kości udowej poza panewkę stawu biodrowego; przemieszczenie to jest wyczuwalne palcami.

Objaw Ortolaniego - kończyny dziecka zgięte są pod kątem prostym w stawach kolanowych i biodrowych, a dłonie badającego obejmują kolana (kciuki ułożone na przyśrodkowej powierzchni ud, pozostałe palce podtrzymują podudzie). Głowę kości udowej można wysunąć z panewki stawowej przy ucisku uda w kierunku podłoża, na którym leży dziecko. W przypadku przemieszczenia głowy kości udowej poza panewkę stawu wyczuwalne będzie charakterystyczne przeskoczenie. Następnie przy odwiedzeniu i jednoczesnym ucisku palcem środkowym na krę-tarz głowa wślizguje się z powrotem do panewki z wyraźnym trzaskiem.

U niemowląt po 3. miesiącu życia przydatne staje się badanie odwodzenia w stawach biodrowych - ujmuje się uda dziecka w analogiczny sposób jak przy badaniu objawu Ortolaniego i odwodzi je aż do sprężystego oporu; określa się kąt między odwiedzionym udem, a płaszczyzną strzałkową ciała. Jeżeli jest niniejszy niż 60°, uznaje się odwodzenie za ograniczone.

Badanie stawów biodrowych powinno być przeprowadzone przez lekarza ze szczególną ostrożnością i bez użycia siły, u dziecka uspokojonego.

41