img975 (4)

3. Dziąsłowa głoska [t] natomiast fakultatywnie występuje przed bezdźwięcznymi głoskami przedniojęzykowo-dziąsłowymi, por.: trzesz — [tses] albo [cses]

Tę głoskę uznamy więc za wariant pozycyjno-fakultatywny fonemu /t/. Fonem /d/ — jest to pęczek następujących cech dystynktywnych:

1.    spółgłoskowość, por.    dam —    [dam]    :    [uam] —    łam -►    /d/ :    /u/

2.    niepółotwartość, por.    dam —    [dam]    :    [nam] —    nam -►    /d/ :    /n/

3.    nieszczelinowość, por. bada — [bada] : [baza] — baza -* IćJ : /z/

4.    niewargowość, por.    dam —    [dam]    :    [vam] —    wam -*■    Id/ : lvl

5.    przedniojęzykowość, por. dam —    [dam]    :    [gam] —    gam -►    /dl :    Igi

6.    dźwięczność, por.    dam —    [dam]    :    [tam] —    tam -►    Idl : III

Tekstowymi wykładnikami fonemu Idl są trzy głoski, a mianowicie:

Idl

[d]    [d’]    [d]

1.    Za wariant podstawowy tego fonemu uznamy twardą, przedniojęzykowo-zębo-wą głoskę [d]. Nie występuje ona przed [i] oraz [i ], nie pojawia się także przed pauzą.

2.    Dwie pozostałe głoski to — podobnie jak w wypadku charakteryzowanego wyżej fonemu — warianty poboczne. Realizują one ten sam pęczek cech dystynktywnych co i wariant podstawowy. Różnią się od niego niedystynktywnymi cechami — [d’l — zmiękczeniem, [d] — dziąsłowością. Głoskę [d’] obligatoryjnie występującą przed [i] oraz [i], por. diadem — [driadem], uznamy za wariant pozycyjny. Głoskę [d] za wariant pozycyjno-fakultatywny, który może pojawić się bezpośrednio przed dźwięczną głoską przedniojęzykowo-dziąsłową, por.: drzesz — [dżeś] albo [3żeś],

Fonem /k7—jest to pęczek siedmiu następujących cech dystynktywnych:

1.    spółgłoskowość, por.    kiep — [k’ep]    : [uep] — łeb -*7k7    :    /u/

2.    niepółotwartość, por.    kiep — [k’ep]    : [lep] — lep -«7k7    :    l\l

3.    nieszczelinowość, por.    baki — [bak’i] : [baśi] — Basi -»/k7    :    Iśl

4.    niewargowość, por.    kiła — [k’iua]    : [p’iua] — piła -►/k’l : Ipl

5.    nieprzedniojęzykowość, por. kina — [k’ina] : [t’ina] — Tina->-/k7 : l\J

6.    środkowojęzykowość, por. kiery— [k’ery] : [kery] —kery -«7k7 : IkJ

7.    niedźwięczność, por. kil — [k’il] : [g’il] — gil    ->7k7 : lg'l

Fonem fk’l zawsze w tekstach reprezentowany jest tylko przez jedną głoskę [k’], por.:

I lk’]

w

Ten jedyny allofon fonemu /k’/ podlega jednak rozmaitym restrykcjom dystrybucyjnym. Występuje przed /i/, /i/, Id. Nie występuje natomiast przed pauzą ani przed /a/, /o/, /u/.

Fonem /g’/— jest to pęczek następujących cech dystynktywnych:

1.    spółgłoskowość, por.    gier — [g’er] : [i^er] — jer     ►    /gV    ;    /i/

2.    niepółotwartość, por.    ginie — [g’ińe] : [nTińe] — minie -► /g’/    :    /m/

3.    nieszczelinowość, por.    gier— [g’er] : [zer] —zer     ►    /g’/    ;    /z/

4.    niewargowość, por.    gila — [g’ila] : [b’ila] — bila -►    /g’/    :    Ib/

5.    nieprzedniojęzykowość,    por.

rogiem — [rog’em] : [rodem] — rodem -► Ig’/ : /dl

6.    środkowojęzykowość, por.

drogie — [drog’e] : [drogę] — drogę -* lg’l : Igi

7.    dźwięczność, por. stogi — [stóg’i] : [stok’i] — stoki -► Ig'/ : /k’/

Jedynym tekstowym wykładnikiem charakteryzowanego tutaj fonemu jest głoska [g’], por.:

/gV

I

tg]

Ten jedyny allofon fonemu Igi podlega różnym ograniczeniom, a mianowicie nie występuje przed pauzą, ani przed /a /, /o /, lut. Może natomiast pojawić się przed /i/, /i/ oraz Id.

1.    spółgłoskowość, por.    park —    [park]    :    [para] — para -►    Ikl:    lal

2.    niepółotwartość, por.    kura —    [kura]    :    [nura] — nura -►    /k/ :    lwi

3.    nieszczelinowość, por.    kura —    [kura]    :    [fura] — fura -►    Ikl :    /('/

4.    niewargowość, por.    kur— [kur] :    [pur] —pór -►    Ikl :    /p/

5.    nieprzedniojęzykowość, por. kur— [kur] : [tur] — tur -* Ikl : /!/

6.    nieśrodkowojęzykowość, por.

Polskę— [polske] : [polsk’e] —polskie -► Ikl : lk'l

7. niedźwięczność, por.    kura— [kura] : [gura] —góra -* Ikl : Igi

Fonem /ki — jest to pęczek następujących cech dystynktywnych:

Fonem Ikl ma tylko jeden allofon, a mianowicie głoskę [k], por.:

Ikl

I

[k]

Głoska [k] reprezentująca omawiany tutaj fonem nie występuje przed /i/ oraz /i/.

Fonem /g/ — jest to pęczek następujących cech dystynktywnych:

I. spółgłoskowość, por. gama — [gama] : [jama] —jama -► Igi : /i/

IH7