IMGP2295

Rozdział 4

CELEBRYCI JAKO KLUCZOWI AKTORZY

PONOWOCZESNOŚCI

..Celehrily"jesi na ustach u s^stkich: to ktoś kogo znąja wszyscy.

Zygmunt Bauma*. 2007: 80

1. Celebryci w perspektywie społeczno-kulturowej

Późna nowoczesność. ..płynne czasy" lo okres, w którym ważnymi aktorami Życia publicznego staja się celebryci ..osoby znane z tego. że są znane" (Boor-sfin. 1964). Współcześnie celebryci to jedyne postaci mogące połączyć dyskurs społeczny z estetycznym (Godzić. 2007: 350 za: Street. 2004: 445J.

Hipotezą niniejszej rozprawy jest twierdzenie, że celebryci narzucają wzory zachowań pozostałym aktorom życia publicznego. Nic chodzi o zwykłe mody (tc z reguły >a chwilowe i zmienne, choć cykliczne) i kopiowanie stylu swego idola czy sposobu ubierania się. ale o coś więcej. Wraz z pojawieniem się celebry tów stopniowo wypierani są z przestrzeni publicznej dotychczasowi liderzy opinii czy tradycyjni eksperci (por ro/dz 3.). /mniejsza się ich ..widoczność medialna", równocześnie jesteśmy świadkami ..dewaluacji roli intelektualistów", którzy to dotąd w ystępowali w takiej właśnie roli (Furcdi. 2004: 49], Życic spo-

kczne nic znosi próżni, zatem ich rolę zaczynają odgrywać po części celebryci. i to iui wszystkich polach, społeczno-kulturowym, politycznym, ekonomicznym Z drugiej strony, intelektualiści, którzy jeszcze funkcjonują w sterze publicznej, przyjmują reguły gry cele brytów, a /ulem decydują się na przyjęcie zasad obowiązujących w polu medialnym Ich pozycja w przestrzeni publicznej zaczyna zależeć od pozycji w polu medialnym A skoro ono rządzi się innymi zasadami niż pole akademickie czy naukowe, to by być na nim obecni, przyjmują jc

1.1. Bohaterowie i święci jako celebryci auant la lettre

Francuski socjolog Gabriel Tarde w 1902 stworzył teorię imitacji i naśladownictwa. To dzięki imitacji i naśladownictwu możemy uczyć się gotowych wzorów zachowań, reakcji czy wręcz kopiować jc Wyróżnił chwale (fr la i prestiż (fr la notorietć) jako wartości odróżniające bohaterów i świętych od pozostałych. Zaproponował rów nież w opozycji do tłumu kategorię publu zności jako zorganizowanej grupy rządzącej się swoją logika

Nic sposób nic wspomnieć pracy Stefana C zarnowskiego opublikowanej w Paryżu w 1919 roku (a w Polsce w r. |95ó) A uli bohaterów i /'« go spoin :nt podłoże. Święty Patryk, bohater narodowy Irlandii, która ukazała się ze stustro-nicową przedmową M.H Huberta, pod patronatem Annee Stu iologiyuc (1919) Czarnowski przedstawia proces powstawania więzi narodowej, biorąc pod uwagę następujące czynniki: długotrwała więź terytorialna, rodowa czy dynastyczna, wspólnota języka, rcligii oraz mitów, legend i symboli. Centralną rolę odgrywa bohater. ..Bohater to człowiek, który w sposób obrzędow y, poprzez zasługi swego życia lub śmierci zdobył moc działającą, właściwą grupie lub sprawie, której jest przedstawicielem i której podstawową wartość społeczną uosabia" (Czar nowski. 1956: 30| /daniem Czarnowskiego bohaterowie są kategorią bogów Jak wyjaśnia: „Bohaterowie, skoro są przedmiotem kultu, stanowią szczególna kategorię bogów , uczestniczą w ich naturze i ich potędze. Są oni pr/y tym klasa pośrednią między wielkimi bogami a bezimiennymi duchami, pokrewni pierwszym prze/ to. iż posiadają wyraźną osobowość, a drugim przez spełniane funkcje. Ale bohater jest i pozostaje zawsze człowiekiem. W jego kulcie przejawia się ludzkie usiłowanie zbliżenia się do świata bogów i zawładnięcia mmi Jest on uczłowieczonym bogiem" (Czarnowski. 1956: 30). Socjolog analizuje przykład świętego Patryka pod kątem dwóch ról: jako założyciela Kościoła chrześcijańskiego oraz przywódcy narodowego Irlandii. Osoba św Patryka łączy w sobie zarówno pierwiastek realny, jak i legendarny, który zawiera siłę narodowotwórc/ą. „Święty Patryk bohater Irlandii - jest założycielem Kościoła chrześcijańskiego, ale też wcieleniem ideału społecznego i symbolem wyzwolenia narodu irlandzkiego. Jest postacią historyczną i mityc/ną zarazem, a połą-