IMG19

cxx VIII. JĘZYK I STYL „WICHROWYCH WZGÓRZ”

warstwa stylistyczna daje podstawy do wytypowania symboliki I dwóch głównych ognisk akcji: Wichrowych Wzgórz i Drozda 1 wego Gniazda.

Ponieważ od naocznych świadków zależy wiarygodność opo- | wieści i wszystkie odcienie dystansu do niej, narratorzy są zawsze obecni, gdyż tekst o nich nic zapomina: formy pierwszoosobowe „zobaczyłem”, „poszedłem”, „zrobiłam”, „spytałam”, zwrotj skierowane imiennie do narratorów i ich myślowy komentarz współtworzą kościec opowieści, przez narrację w sam raz odczuwalną i w sam raz przezroczystą, aby nie przerywać ciągłości i napięcia fabuły. Nurtu fabuły nic przerywają też opisy tła, choc miejsca akcji są zawsze tak żywo unaocznione, że trudno o nich zapomnieć. Osiąga to autorka wplatając elementy opisu w akcję:

Zanim przestąpiłem próg, zatrzymałem się podziwiając groteskowe płaskorzeźby na frontonie, gdzie spośród plątaniny poobtłukiwanych gryfów i bezwstydnych amorków wylaniu! się napis: „1500 — Hareton Harnshaw”. (rozdz. I)

Nic mogłem odczepić łańcucha, przeskoczyłem więc przez ogrodzenie i pospieszyłem ku domowi drogą wykładaną kamiennymi płytami, p-' której bokach rosły nierówno krzaki agrestu, (rozdz. II)

Nawet de facto dygresyjny opis przybiera często postać akcji przez zdynamizowanie czasowników i upozorowanie ruchu¹: kredens „odbija wspaniałe ciepło i światło”, dach „ukazuje oczom całą swą wewnętrzną konstrukcję”, półka go „zasłania” (rozdz. I itd.

Język postaci wydaje się zawsze naturalny, zgrany treścią i stylem z ich osobowością. Np. Lockwood mówi językiem trochę pretensjonalnym, z dbałością o zgrabne i dowcipne sformuje* wania. Elłen Dean — w sposób prosty, z niewielką domieszki prowincjonalrzmów. Językiem najbardziej poetyckim przetną wiają zazwyczaj Heathcliff i Katarzyna Harnshaw. NatorńM kontrast i element humorystyczny wnosi mowa starego Józefo.

gdyż stary shiga przemawia (w oryginale angielskim) wyłącznie soczystym nieprzetłumaczalnym dialektem Yorkshire — trudno zrozumiałym nawet dla Anglików, lecz niezmiernie barwnym jako element folkloru.

Styl Wichrowych Wzgórz w dużym stopniu kształtuje również głębszą charakterystykę postaci. Bliskie związki tych mieszkańców wsi z naturą, przenikające ich sposób myślenia i odczuwania przekazywane są stylistycznie na różne sposoby, przeważnie przez metaforę i porównania zaczerpnięte z przyrody, często ze świata zwierzęcego². Czasem są one silnie zaakcentowane, pamiętne, jak w porównaniu miłości Katarzyny i Heathcliffa do „wiecznotrwałej ziemi pod stopami” (rozdz. IX) lub Heathcliffa do „dzikiego ugoru porośniętego jałowcem i usianego kamieniami” (rozdz. X). Najczęściej jednak są to chwyty mniej dostrzegalne, wtopione w treść. „Wyrodne szczenię, chodź tu do mnie!”—woła Hindley do syna (rozdz. IX). „Kąty, twoje jagniątko udaje buhaja, grozi mi” — szydzi Heathcliff w kłomi z Edgarem Lintonem (rozdz. XI). Nelly Dean opisując wzajemne stosunki Lintonów i Katarzyny powiada, że „Nie tarnina zniżała się do powojów, lecz powoje oplatały tarninę” (rozdz. X), a gdy po śmierci ojca Hareton zostaje całkowicie uzależniony od Heathcliffa, ten ostatni snuje mściwe plany, mówiąc „Zobaczymy, czy drugie drzewo nie wyrośnie tak samo krzywo jak pierwsze pod naporem tego samego wiatru!” (rozdz. XVII).

Wiatr jako żywioł dominuje oczywiście w Wichrowych Wzgórzach, a Katarzyna szczególnie zdaje się dzieckiem wiatru — każdy jej ruch z nim się kojarzy. Po jednej z wspólnych wypraw dzieci na wrzosowiska Nelly pyta Heathcliffa: „Co was zaniosło do Drozdowego Gniazda?” (rozdz. VI); Katarzyna jest „małą rozhukaną dzikuską”, której „trzeba [...] ustępować z drogi” (rozdz. VII), nie chodzi, lecz „pędzi”, „mknie”. Jej osoba łączy się

¹ Por. M. S c h o r e r. Fiction and the Matrix of Analogy, dCenyon Review»> 1949—1960, vol. XI, No. 4; Cyt. wg J. 0’Neill, op. cit., s. 61—65.

S. 59

1

Por. I, Cooper W i 11 i s, op. cii. Cyt. wg J. 0‘Neilł, op. a)><