IMG26

2. Ujęcie podmiotowości w pedagogice

Tadeusz Lewowicki podkreśla, iż „problem podmiotowości od wieków powraca w rozważaniach nad ludzkim życiem, nad istotą, nad sensem, wzorami i możliwościami człowieczego bycia w świecie"^:. Podkreśla również złożoność i kontrowersyjność sposobów jej ujmowania. Przemiany w poglądach rzutują na pojmowanie podmiotowości w ogóle, jak również w kształceniu i wychowaniu.

Tadeusz Tomaszewskiistwierdza, iż podmiotowość to — „to, że człowiek jest ‘kimś’, że ma określoną ‘tożsamość’, która go wyróżnia od innych, że jego własna działalność zależy w znacznym stopniu od niego samego”^

Bliższe pedagogice specjalnej jest stwierdzenie Jerzego Stochmiałka, który podkreśla, iż w pedagogice opiekuńczej paradygmat podmiotowości nastawiony jest na ujmowanie człowieka jako niepowtarzalnej jednostki ze wszystkimi jej mocnymi i słabymi stronami, mającej prawo do samorealizacji i rozwoju w integracji z innymi ludźmi”⁴.

M. Kofta zwraca uwagę na przyczynowość osobistą (sprawczość), jako centralny aspekt podmiotowości⁵. W przekonaniu Tadeusza Lewowickiego o podmiotowości stanowią:

-    wewnętrzna organizacja człowieka, związki łączące go z otoczeniem i wpływ wywierany swoją działalnością na to otoczenie,

-    umiejętność rozpoznawania swojej obiektywnej sytuacji i zrozumienie jej znaczenia oraz elementów ją tworzących, a nadto umiejętność przekształcania percepcji danej, czy danych sytuacji w zadanie,

-    zdolność interpretowania i wyboru informacji (bodźców) ze względu na zadanie⁶.