IMG93

że przed stawianiem młodzieży zadań zbyt łatwych, zwłaszcza w przypadku uczniów zdolnych (Wiest U._f 1975, s. 20 i n.). Szczególną kategorię pedagogicznych przyczyn niepowodzeń w szkole stanowią błędy wychowawcze. Dotyczą one często takich postaw nauczycieli wobec uczniów, jak niesprawiedliwe ich traktowanie, nadmierna troska o karność zewnętrzną uczniów, nieliczenie się z ich godnością osobistą, zbytnie ograniczenie ich aktywności i samodzielności. Nierzadko błędy wychowawcze nauczycieli polegają także na okazywaniu wyższości wobec uczniów, nieliczeniu się z ich indywidualnymi potrzebami i możliwościami, braku zainteresowań sprawami osobistymi uczniów, niedotrzymywaniu słowa, koncentrowaniu się przeważnie na ujemnych stronach uczniów, niewystarczającej 4ch znajomości, manifestowaniu swego złego humoru Kp. (por. Gurycka A., 1985, s 669—756).

Nieuchronną konsekwencją i jednocześnie przyczynami wtórnymi trudności wychowawczych tkwiącymi w środowisku szkolnym są: narastające niepowodzenia uczniów w nauce, nadmierne przeciążenie pracami domowymi i zjawisko drugorocznoścL

Narastające niepowodzenia uczniów w nauce są z reguły pierwszym symptomem ich nieprzystosowania społecznego i zarazem istotną przyczyną jego dalszego pogłębiania się. Niepowodzenia w nauce nierzadko pociągają za sobą wagary i ucieczki z domu oraz zaostrzają sytuację konfliktową ucznia nie tylko w szkole, ale i w rodzinie. Oczywiście, udzielona w porę pomoc może uchronić ucznia przed dalszymi przykrymi następstwami. Nawet wagary i ucieczki z domu mogą być w tyciu ucznia epizodem nie pozostawiającym żadnych ujemnych skutków. Niemniej jednak stanowią ważny sygnał potencjalnego niebezpieczeństw* (PneUcsnitowa II. i Susułowska II, 1974, * 263).

Szczególnie groźne g psychologiczne konsekwencje niepowodzeń okólnych Mogą one wysoki u ucznia poczucie braku bez-piscaaśstwa w klasie (atoli) oraz bolesne wrażenie mniejssej uartairt własnej w stosunku do poanstałych kolegów i kołeża «k Tl a kolei wywołuje w akł» poczucie małowartośdowoóci. aMŻasdy iijzawiająrt escky ootfoCyutności, unnhawiisjąt no* ctozaa ŻMaptnwscjk m poamaą którego uesaś wyrównuje od-