IMGh82 (3)

56 Rozdział 2

Przedmioty, które przewidują realizację laboratoriów są dobrymi przykładami uczenia się poprzez współpracę studentów z kolegami. W wielu przypadkach studenci więcej dowiadują się z jednogodzinnego laboratorium niż z wielogodzinnych wykładów z określonego przedmiotu. Na ćwiczeniach, na których analizowane są przykłady wzięte z życia, studenci mogą wspólnie dyskutować oraz starać się bezpośrednio zastosować materiał poznany na zajęciach do praktycznych sytuacji.

Podsumowując, można stwierdzić, że wielu nauczycieli i studentów nie wykorzystuje w pełni wartości pedagogicznych płynących z fizycznej obecności studentów na zajęciach typu twarzą-w-twarz. Sieci synchronicznego uczenia wprowadzone do modelu aktywnego i centrowego uczenia się oraz współpracy tworzą kluczowy element efektywnego uczenia się, stwarzając podstawy do prób zaadoptowania takiego podejścia do nowoczesnych środowisk uczenia się^{1 2 3 4}.

W kolejnych podrozdziałach zostaną przeanalizowane wybrane teorie synchronicznego nauczania i uczenia się, które mogą wpłynąć na kształt metodyki procesu nauczania i uczenia wspomaganego komputerem i pozwolą na wskazanie istotnych różnic między bezpośrednim kształceniem synchronicznym a asynchronicznym kształceniem online, opisanym szczegółowo w rozdziale 5.

2.2. Teorie nauczania - uczenia się wspomaganego komputerem

Nauczanie to nazwa właściwa części jednolitego procesu nauczania—uczenia się, używana na oznaczenie zespołu czynności podejmowanych intencjonalnie przez nauczycieli dla realizacji społecznie akceptowanych celów dydaktycznych⁵. W ogólności nauczanie można określić jako zespół specyficznych działań podejmowanych przez jedne osoby w tym celu, by inni przyswoili jakieś wiadomości lub umiejętności, podwyższyli poziom swego wykształcenia, uzyskali pożądane osiągnięcia rozwojowe. Nauczaniu poddawane sąjednostki w różnych okresach rozwoju, zarówno w naturalnych warunkach życiowych (np. w rodzinie), jak i w specjalnie w tym celu zorganizowanych instytucjach (np. w szkole). W psychologii nauczanie rozumiane jest coraz częściej jako kierowanie uczeniem innych, a jednocześnie stymulowanie ich rozwoju⁶.

Nauczanie jest przedmiotem badań jednej z licznych nauk o wychowaniu, czyli dydaktyki ogólnej, którą definiowano wcześniej jako teorię nauczania-uczenia się. Obecnie dydaktyka ogólna obejmuje zarówno nauczanie, jak i pozostające z nim w silnym związku ontycznym i metodycznym, uczenie się⁷.

Dydaktycy w różny sposób definiują metodę nauczania oraz metodę uczenia się. Według W. Zaczyńskiego metoda nauczania to celowo i systematycznie stosowany sposób kierowania pracą uczniów w procesie dydaktycznym, użyty ze świadomością możliwości jego zastosowania⁸. Dydaktycy używają następujących terminów dla określenia metody nauczania: sposób pracy, układ czynności lub typowe wzorce czynności nauczyciela. O wartości metody nauczania decyduje charakter czynności nauczyciela oraz to, w jakim stopniu wywołuje ona aktywność i samodzielność uczniów. Metody nauczania odpowiadają na pytania: Jak postępować w procesie nauczania-uczenia się? Jakie stosować zabiegi i czynności w tym procesie? Jakie dobierać formy i media dydaktyczne, aby zrealizować zamierzone efekty, określone w celach kształcenia ogólnego? Do najczęściej wykorzystanych metod nauczania zarówno synchronicznego, jak i asynchronicznego należą: metody podające, problemowe, eksponujące, praktyczne oraz nauczanie programowane. Charakterystykę wymienionych wyżej metod znajdzie zainteresowany Czytelnik w każdym podręczniku do dydaktyki ogólnej⁹.

Systematycznie, świadomie i celowo stosowany, a nawet zaplanowany sposób pracy ucznia, mogący być wielokrotnie wykorzystywany w działaniu przy powtórzeniu się takiego samego zadania nazywamy metodą uczenia się. Najczęściej wykorzystywane metody uczenia się, to: metody recepcyjne, heurystyczne, badawcze, ekspresyjne i ćwiczebne.

W ogólności metodę kształcenia można rozumieć jako sposób pracy nauczyciela, wykorzystującego różne metody nauczania oraz sposób pracy uczniów, wykorzystujących najlepsze dla siebie metody uczenia się. Jest to sposób stosowany świadomie i systematycznie oraz wielokrotnie w określonej sytuacji w danym działaniu. Metoda kształcenia sugeruje aktywny udział uczniów w procesie nauczania- uczenia się.

Nauczanie jest różnie rozumiane w zależności od obowiązujących w danym okresie czasu poglądów na poznanie, zawartych tak w epistemologii, jak i w psychologii poznania. W wielu podręcznikach akademickich można znaleźć wyjaśnienie następujących rodzajów nauczania:

1

mimo wykorzystania prezentacji multimedialnej i przedstawiania wyników najnowszych badań w zakresie pedagogiki medialnej, są bierni, rzadko wykorzystują metody analizy

2

syntezy, abstrahowania i antycypacji oraz nie pamiętają wielu istotnych informacji,

3

stanowiących wiedzę uprzednią do wykładanego przedmiotu. Jedną z głównych przyczyn tego negatywnego zjawiska jest zapewne to, że wykład akademicki nie jest obowiązkowy -mimo przymusu jego zaliczenia czy kończenia przedmiotu egzaminem.

4

* H. A. Latchman, S. M. Latchman, Lectures demand inALN: Enhancing the online learning experience, .Journal of Asynchronous Learning NetWork", 2001, 5(10), s. 86.

5

   W. P. Zaczyński, Nauczanie, w: W. Pomykało (red.), Encyklopedia pedagogiczna, Warszawa 1996, s. 418.

6

   Z. Włodarski, Psychologiczne prawidłowości uczenia się, wyd. 3, Warszawa 1979.

7

   Por. F. Bereźnicki, Dydaktyka kształcenia ogólnego, Kraków 2001, s. 2S5-326.

8

   W. Zaczyński, Metody nauczania, w: M. Godlewski i inni (red.), Pedagogika, Warszawa 1974, s. 420.

9

¹ Por. F. Bereźnicki, Dydaktyka kształcenia ogólnego, dz. cyt.; K. Kruszewski, Sztuka nauczania. Czynności nauczyciela. Warszawa 1991; W. Okoń, Zarys dydaktyki ogólnej, Warszawa 1970; Cz. Kupisiewicz, Dydaktyka ogólna. Warszawa 2000; B. Na Wroczyński. Zasady Nauczania, wyd. 3, Wrocław 1961; S. Nalaskowki, Metody nauczania, Toruń 1998.