lektury j polski6

Wesele

Stanisław Wyspiański

Charakterystyczne pojęcia i motywy

Impresjonizm (fr. impression = wrażenie) to metoda twórcza mająca na celu zapisu doznań, uchwycenie ulotnego, subiektywnego wrażenia. Poeci i malarze posługujący się tą metodą pragnęli utrwalić określoną chwilę, opisać sposób, w który ją odbierają. Dlatego działa impresjonistyczne przepełnia wrażenie ruchu oraz obecność innych doznań zmysłowych (barwy, dotyku, zapachu).

Charakterystyczny dla Młodej Polski motyw przyrody, jako miejsca ucieczki oraz zachwyt Tatrami i Podhalem.

Problematyka

Utwór jest wyrazem podziwu dla tego co naturalne, niedostępne, tajemnicze. Obserwując dziką przyrodę człowiek stara się zapomnieć o męce, jaką jest życie.

Język, styl, środki literackie

Wiersza jest rytmiczny, śpiewny. Utwór przypomina nastrojową piosenkę, kołysankę z powtarzającym się refrenem (Cicho, cicho, nie budźmy śpiącej wody w kotlinie,/ lekko z wiatrem pląsajmy po przestworów głębinie...). Wypełnia go bogactwo poetyckich tropów: metafora (przestworówgłębinie), personifikacja, animizacja (wody, gwiazdy), epitety (błoną przezroczą). Pojawiają się także stylistyczne środki składniowe: paralelizm składniowy, inwersja (pijmy kwiatów woń rzeźwą, co na zboczach gór kwitną), refren. Melodyjności nadają fonetyczne środki artystyczne: synestezja, onomatopeja, aliteracja, eufonia (czyli celowe powtarzanie tych samych głosek, w celu nadania wypowiedzi ładnego brzmienia, np. borze — jeziorze). Dynamizm opisu osiągnięty został dzięki nagromadzeniu czasowników. Osadzenie obrazu w tatrzańskim krajobrazie ułatwia użyty regionalizm z gwar)'' góralskiej: smrekowy, czyli świerkowy.

Konteksty i nawiązania

Wiersz Tetmajera ,Widok ze Świnicy do Doliny Wierchcichej” — piękno natury skontrastowane z wewnętrznym smutkiem człowieka. Jan Kasprowicz — cykl sonetów „Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach”

Utwory epoki romantyzmu, opisujące fascynacje tajemniczą przyrodą, np. „Liryki lozańskie” czy „Sonety krymskie” Adama Mickiewicza.    ,

W

Stanisław Wyspiański

Wesele

Biogram autora

Stanisław Wyspiański (1869-1907) pochodził z zamożnej rodziny mieszczańskiej o wysokich aspiracjach kulturalnych. Całe jego żyde było związane z Krakowem. Studiował historię, historię sztuki, litera turę, malarstwo (był uczniem Jana Matejki). W latach 1890-1894 dużo podróżował po Europie. Po po wrorie do Krakowa wykonywał prace plastyczne (m.in. polichromie i projekty witraży w kośdek Frandszkanów, portrety dzied, kwiaty widoki Krakowa) i pisał wiersze, ale rozgtos przyniosły mu dra maty o tematyce patriotycznej: „Warszawianka” (1898), „Wesele” (1901), „Wyzwolenie” (1903), „Noc lista* padowa” (1904); ogółem stworzył kilkanaście dramatów. Wyspiański, jako twórca koncepcji „teatr* ogromnego”, wykorzystującego „syntezę sztuk”, wpisał się w dokonania Wielkiej Reformy Teatralna przełomu wieków.    1

Geneza utworu    I

Inspiracją do napisania ,Wesela ”było wydarzenie autentyczne, które odbyło się 20 listopada 1900* Znany poeta i dramaturg, Lucjan Rydel, poślubił wiejską pannę z podkrakowskich Bronowie. Na wes*

306