motywacja uczenia sie

Stwierdzenie niedoborów rozwojowych stanowi podstawę selekcji negatywnej. Polega ona na odroczeniu rozpoczęcia nauki przez dzieci nie wykazujące niezbędnego poziomu rozwoju i powinna być połączona z podjęciem niezbędnych zabiegów psychokorekcyjnych lub terapeutycznych.

Osiągnięcie dojrzałości szkolnej bywa nie tylko opóźnione, lecz również przyspieszone. Jeśli badania diagnostyczne wykażą wcześniejsze osiągnięcie dojrzałości szkolnej, wtedy dziecko może rozpocząć naukę przed ukończeniem siódmego roku życia.

Diagnozowanie dojrzałości szkolnej jest przeprowadzane w ramach wcześniejszych zapisów do klasy I, umożliwiających wykrycie opóźnień rozwojowych.¹ Gdy nie są one zbyt znaczne oraz zostaną możliwie wcześnie rozpoznane, należy podjąć postępowanie korekcyjne zmierzające do ich usunięcia lub przynajmniej ograniczenia ich szkodliwych konsekwencji.

Postępowanie korekcyjne polega na przeprowadzaniu ćwiczeń stymulujących opóźniony rozwój dziecka. Mogą one przyjąć formę wykonywania czynności zabawowych, takich jak układanie klocków, udział w określonych grach i zabawach, wykonywanie rysunków i wycinanek. Ćwiczenia te kształcą sprawność ruchową, rozwijają mowę, wzbogacają zasób słów, doskonalą umiejętność współżycia w grupie.

Niepowodzenia szkolne występujące u dziecka rozpoczynającego naukę mogą być spowodowane nie tylko niedoborami rozwojowymi, lecz również trudnościami w przystosowaniu się do nowego środowiska oraz doznawanymi w nim frustracjami. Sytuacje takie sprzyjają wytworzeniu się postaw lękowych oraz powstałego na tym tle negatywnego stosunku do szkoły.

Dla stworzenia korzystnych warunków przystosowania nauczyciel powinien w pierwszych tygodniach pobytu uczniów w szkole nasycać lekcje czynnościami zabawowymi oraz nie dawać zbyt trudnych zadań do wykonania. Potrzebne jest ponadto wytwarzanie atmosfery spokoju i życzliwości, ochranianie mniej aktywnych oraz zalęknionych dzieci przed agresywnym zachowaniem się ich kolegów.

Rozpoznanie zaburzeń rozwojowych następuje nieraz dopiero po rozpoczęciu przez dziecko nauki szkolnej. Dużą rolę ma tu do spełnienia nauczyciel, który dokonuje wstępnej diagnozy oraz kieruje dziecko na badania psychologiczne, pedagogiczne, lekarskie. Popełniane błędy w tym zakresie polegają na tym, że nauczyciele kierują na takie badania dzieci niezdyscyplinowane, sprawiające trudności wychowawcze, nie wykazujące jednak żadnych poważniejszych niedoborów rozwojowych. Jak zaznacza L. Wołoszynowa, niektórzy nauczyciele klas wstępnych przejawiają tendencję do ,.przekazywania przez nich znacznej liczby dzieci poradniom dla zastosowania «specjalnych form edukacji^ i wyłączenia ich z terenu szkoły powszechnej, co prowadzi ,,do pato-logizacji rozwoju dzieci i stałoby się dla nich niezmiernie krzywdzące”.²

Również D. Perczyńska twierdzi, że nauczyciele przekazują nieraz psychologom wykazy uczniów, ,,...na których umieszczano kilkadziesiąt nazwisk dzieci «podejrzanych o niedorozwój umysłowy* z prośbą o (przeniesienie do szkoły specjalnej*. Oczywiście, już wstępna diagnoza wykazuje, że tylko znikomy procent zgłoszonych dzieci rzeczywiście wymaga specjalistycznej diagnozy i opieki. Podobne, chociaż znacznie mniej powszechne, są oczekiwania, że psycholog spowoduje «zabranie» ze szkoły tych uczniów, którzy sprawiają duże kłopoty wychowawcze”.³ Takie postępowanie pociąga za sobą konieczność przeprowadzania zbędnych badań, stanowi usiłowanie przerzucenia odpowiedzialności za rozwój dzieci specjalistom nie uczestniczącym bezpośrednio w procesie wychowania. Równocześnie niektóre dzieci nie nastręczające trudności wychow awczych, lecz wykazujące zaburzenia rozwojowe (np. dzieci bierne społeczne, nerwicowe, przewlekle chore), nie są kierowane na badania specjalistyczne i nie mają zapewnionej należytej opieki psychologicznej, pedagogicznej i lekarskiej.

3. Motywacja uczenia się

Osiągnięcia szkolne są uzależnione od motywacji uczenia się. Może ona oddziaływać stymulująco na ucznia, pobudzać go do wysiłku w celu osiągnięcia jak najlepszych wyników. Funkcję taką spełniają: zainteresowanie przedmiotem nauki, aspiracje dotyczące ocen szkol-

1

Są one szerzej omówione w pracy zbiorowej pod red. A. Szemióskiej Zapisy do klasy pierwszej szkoły podstawowej. Warszawa PZWS 1973.

2

   L. Wołoszynowa Problemy szkolnego ,,startu" dzieci w polskim zreformowanym systemie oświaty. „Psychologia Wychowawcza” 1977 nr 1, s. 20.

3

   D. Perczyńska Współpraca psychologa z wychowawcami szkolnymi. „Psychologia Wychowawcza” 1977 nr 1, s. 72.