medsadowa5

organ procesowy, który bierze pod uwagę wysokie kwalifikacje fachowe, jak i — co nie jest bez znaczenia — moralne.

Z funkcją biegłego są związane określone uprawnienia i obowiązki, które wynikają nie tylko z odpowiednich określeń ustawowych, ale także z ogólnych zasad procesowych. I^agp^gtawowych.yęrąwnień biegłego należy prawo: do przeglądania akt sprawy; ao stworzenia sobie warunków do wykonania eksper-ryzy.do onecno! ici na rozprawiesądowej i zadawania pytań, do odmowy wydania opinii w przypadku braku materiału wystarczającego do jej przygotowania, do wynagrodzehiazS Opinię i wykonane czynności, do wzmożonej ochrony prawnej. Z kolei — do podstawowych obg>y>ą?kó\y biegłego trzeba zaliczyć obowiązek przyjęcia i pełnienia czynności biegłego (biegły może się zwolnić z tego obowiązku w wyjątkowych przypadkach), przeprowadzenia badań osobiście i zgodnie z postanowieniem organu procesowego, sumiennego i bezstronnego opracowania ekspertyzy, przedstawienia sprawozdania z przeprowadzonych badań i wynikającej z nich opinii, wreszcie stawiennictwa na wezwanie organu procesowego, złożenia przyrzeczenia i zeznawania prawdy.

Zgodnie z przepisami prawnymi sprawozdanie z wykonanych przez biegłego czynności musi miećodpowiednią formę. Zazwyczaj wwóżnia się W tym dokumencie cześć wstennaJ-gesfr nnimwn.^prawn7r|^fM /.Właściwa opńiifeJAist^ii^ayiera dane dotyczące osoby lub osób, które pełnią czynności biegłego, datę i przedmiot badania oraz sposób stwierdzenia tożsamości osoby lub rzeczy badanej. Część-druga dokumentu obejmuje wiemy i bezstronny opis badania, nie zawierający gotowych rozpoznań. W tej części relacjonuje się również wyniki uprzednio wykonanych badań. WreszciaZŁŁęść trzecia, czyli właściwa opinia biegłego, będąca ukoronowaniem jego działalności w procesie sądowym, zawiera tfajflgjyygysnute z przeprowadzonych badań,, Jpst nnfl .zazwyczaj Jari-powiedzią na sformułowane przez organ procesowy pytania i zawiera przedstawioną przez biegłego, według najlepszej jego wiedzy, ocenę wyników badań w zestawieniu ze wszystkimi udostępnionymi mu materiałami.

Tak np. przy badaniu osoby pokrzywdzonej lekarz biegły winien mieć nie tylko umiejętność ujawnienia wszystkich zmian chorobowych i urazowych na ciele badanej, ale i wyłonienia istotnych elementów zdarzenia (co może wynikać zarówno z wywiadu, jak i posiadanej dokumentacji w sprawie) w celu ich wzajemnego podporządkowania, ponieważ jest to często niezbędne do ustalenia związku przyczynowego pomiędzy konkretnym zdarzeniem a stwierdzonym stanem zdrowia.

Najtrudniejsze zadanie czeka biegłego wówczas, gdy oprócz wyników własnych badań, np. osoby żywej lub zwłok, nie dysponuje żadnymi informacjami na temat okresu poprzedzającego krytyczne zdarzenie. W tym przypadku rekonstrukcja zdarzenia musi oprzeć się wyłącznie na danych zebranych przez biegłego w czasie badania przedmiotowego. Jest to rekonstrukcja anamnezy na podstawie diagnozy.

Poglądy wyrażone w opinii muszą znaleźć uzasadnienie w części opisowej. Zaleca się, by zdania opinii były proste, krótkie i jasne, logicznie wynikające ze stwierdzonych ustaleń, bez użycia terminologii fachowo-medycznej, niezrozumiałej ogółowi. Sąd musi mieć możność należytej, swobodnej oceny przedstawionej opinii. Biegły na podstawie tej opinii dostarcza jedynie podstaw do rozstrzygnięcia sprawy, lecz samo rozstrzygnięcie należy do sądu. W niektórych, szczególnie trudnych ekspertyzach, lekarz biegły musi zwrócić sądowi uwagę na granice swoich możliwości oceny, aby nie popełniać niebezpiecznego błędu, polegającego na stworzeniu pozorów pewności tam, gdzie jej nie ma.

Jest rzeczą oczywistą, że opinia biegłego, mająca wartość niewątpliwego dowodu, musi być jednoznaczna, nie oparta na przypuszczeniach i domniemaniach, lecz na ustaleniach noszących znamiona pewności. Doświadczenie sądowo lekar-

jł ocj^i'4 1    d<n i*<

jri* frw

akio u( /y jednak, że również opinio w miarę stanowcza, chociaż obarczona , y IłkIMilonyml wątpliwościami, na ogól w zupełności wystarcza sądowi do ro/.-i , wląsutnla praktycznych zagadnień prawnych.    ¹¹. <.

< '/.ynności lekarza biegłego mogą polegać na przeprowadzaniu badań osób i -ływyoh (w sprawach sądowo-karnych, cywilnych i ubezpieczeniowych), badań twlnfc. ludzkich (łącznie z sekcją zwłok i oględzinami miejsca ich znalezienia), badań dowodów rzeczowych (w szczególności obecnych na nich śladów biolo- ¹ t|i< znychj i oceny danych zawartych w sadowych aktach sprawy, a także na Udziale w rozprawach sądowych i wyjaśnianiu zagadnień dotyczących jego specjalności.

Wymienione czynności bywają na ogół bardzo skomplikowane i tylko niektóre i nich, jak np. ustalenie doznanych obrażeń ciała i ich następstw, przeprowadzenie oględzin zwłok na miejscu ich znalezienia itp. mogą być przeprowadzone przez ludnego lekarza. Sekcja zwłok osoby zmarłej w następstwie przestępstwa, zwłasz-i m jeżeli niezbędne są hariania uzupełniające, wymaga z reguły udziału co najmniej dwóch lekarzy, doświadczonych w omawianym zakresie. W celu zapewnienia wysokiego poziomu ekspertyz sądowo-lekarskich, sądy — zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi (k.p.k. i k.p.c.) — zwracają się do zakładów medycyny sądowej, jako wyspecjalizowanych instytucji. Tu bowiem istnieje możliwość przeprowadzenia badań wymagających specjalnych urządzeń i uzyskania w razie potrzeby opinii zespołowych, niejednokrotnie wspomaganych wnpółpracą z wysoko wyspecjalizowanymi przedstawicielami innych dziedzin nauk biologiczno-medycznych, a także pozamedycznych (np. nauk technicznych).

W takim przypadku fachowi pracownicy powołanego zakładu medycyny sądowej również biegłymi w sensie prawnym, podpisują opinię wynikającą z prze-I tro wadzonych przez nich czynności i ponoszą za nią odpowiedzialność. Kierownik te) instytucji jest natomiast odpowiedzialny za wybór właściwego pracownika, którego wyznacza do przeprowadzenia badań.     —"n

/(/    / u

‘    / f' /    /    /A

n </<:r

yfc. >?1

2.2. Lekarz jako biegły w procesie karnym

2.2.1. Podstawy prawne. Główne zadania lekarza biegłego

kodeks postępowania karnego zawiera m.in. przepisy, które odnoszą się bezpo-'m odnio lub pośrednio do lekarzy wykonujących czynności biegłych sądowych. Do najważniejszych z nich należą następujące artykuły:

Arl    Jeżeli stwierdzenie okoliczności mających istotny wpływ na rozstrzygnięcie

»|>mwy wymaga wiadomości specjalnych, zasięga się opinii instytutu naukowego lub Miiukowo-badawczego albo zakładu specjalistycznego lub powołanej do tego instytucji albo teł powołuje się jednego lub kilku biegłych. O dopuszczeniu tego dowodu wydaje się postanowienie)

ł 7 W postanowieniu, o którym mowa w § 1, należy wskazać instytut, zakład lub instytucję rtlln, osobę i specjalność powołanego biegłego, a ponadto przedmiot, zakres i termin wykonania powierzonej ekspertyzy oraz w miarę potrzeby sformułować pytania szczegółowe)

Ail 177 11: Opinia wydana przez instytut, zakład lub instytucję powinna wymieniać osoby 1'liiiąi'ti udział w jej wydaniu, z podaniem ich nazwisk i imion, stopni lub tytułów naukowych ma* /.njmownnych stanowisk; opinia powinna być podpisana przez te osoby oraz przez osobę upoważnioną do podpisywania opinii w Imieniu Insłyłucjii